Türkçe Bilgi: Abdurrahim Künhe Dede

ABDURRAHİM KÜNHÎ DEDE (1769-1831) Yenikapı Mevlevihanesi şeyhlerinden Kütahyalı Seyyid Ebu Bekir Dede'nin üçüncü oğludur. 1769 yılında doğmuştur. Henüz altı yaşında iken babasını kaybeden Abdürrahim Efendi, büyük ağabeyi Ali Nutki Dede'nin himayesinde ve Yenikapı Mevlevihanesi'nde yetişmiştir. Mevlevihane'nin kurallarına (adab ve erkanına) uygun olarak çilesini çıkarıp (Dede) olan Abdürrahim Künhi Dede, genç yaşında, musikide olduğu gibi edebiyatta ve ledün ilminde (Allah sırlarından ve niteliklerinden bahseden bilim) de üstatdı. Galata Mevlevihanesi kudümzenbaşısı ve değerli musikişinas Derviş Mehmed ile Ferahfeza ve Vech-i arazbar makamlarının yaratıcısı kudretli bestekar ve çok değerli musahib Vardakosta Seyyid Ahmed Ağa, Abdürrahim Künhi Dede'nin yetiştirdiği en seçkin öğrencileridir. Devrin padişahı ve büyük bir bestekar olan III. Selim, Yenikapı Mevlevihanesi kudümzenbaşısı Abdürrahim Künhi Dede'yi Enderün'a almak istemişse de, bu dergahın şeyhi ve Künhi Dede'nin ağabeyi olan Ali Nutki Dede, padişahın bu arzu suna karşı koymuş ve ermiş kişilerin kendile-rine has kudretiyle kardeşine öyle bir nazar etmiştir ki, Künhi Dede, sekiz yıl kadar cezbe (tarikata bağlı kişilerin kendilerinden geçme hali) halinde kalmıştır. Bu sebeple de padişah kendisini saraya almaktan vazgeçmiştir.

Cezbe halinde bulunmuş olması sebebiyle Künhi Dede'yi (Meczüb) yani, deli sayanlar olmuştur, işte bu sıralarda Künhi Dede 22 yaşlarındadır ve Mevlevi musikisinin en güzel örneklerinden biri olan ve birinci selammm ilk dörtlüğü:

Men aşık-ı an husnem aşkesti münacatem Ez savmaa birunem der küy-i harabatem Men bende-i sultanem sııltan-i cihan banem Zan dem ki ruhaş didem şuride vü hayranem

ile başlayan Hicaz makamındaki Ayin-i Şerifini bestelemiştir (1790). Bu kıt'anın açıklaması şudur:

"Ben o güzel yüzün aşıkıyım, benim münacaatım aşkadır.Ben Sultanın kuluyum, cihanın sığındığı Sultanın kuluyum. Yüzünü gördüğüm andan beri çılgın bir aşığım, hayranım..."

Nühüft makamından bestelediği Ayin ise unutulmuştur. Anberefşan makamım terkib etmiş ve bu makamdan bir peşrev ile saz semaisi bestelemiştir. Abdürrahim Künhi Dede'nin bestekarlığı hakkında merhum neyzen Halil Can bey, şunları söylemiştir:

"Böyle dört ucu ma'mür bir bestekarın daha başka eserleri olması lazım ise de ya unutulmuş veyahut da başka bir isimle kaydedilmiştir. Bu meyanda (Şeyda Hafız) 'ın ismi düşünülebilir, çünkü onun ismi (Şeyda Abdürrahim Dede)' dir.

Belki onun namına tebdil-i mevki etmiştir, şimdilik bu hususda kat'i ifade kullanmağa ilmi imkan göremiyorum.

Künhi mahlasıyla şiirler de yazan Abdürrahim Künhi Dede'nin Yenikapı Mevlevihanesi kudümzenbaşılığından şeyhliğine geçmesi ağabeyinin oğlu olan Recep Hüseyin Hüsnü Dede'nin (Nasır Abdülbaki Dede'nin oğlu) dokuz yıl şeyhlikte bulunduktan sonra 1830 yılı ramazanında ölmesi üzerine olmuştur. Künhi Dede 25 Mart 1830 yılında şeyh olmuş ve iki yıla yakın şeyhlikte bulunduktan sonra 1831 yılında ölmüş ve dergahın türbesine gömülmüştür. Ölümüne düşürülen iki tarih mısra'ını kaydediyoruz.

Mahv oldu aşk-ı Hak 'dan, Abdürrahim Efendi (1247)

Abdürrahim Efendi pirana hemdem oldu. (1247)

Abdurrahim Künhe Dede

Abdurrahim Künhe Dede Hakkında Detaylı Bilgi

Görüşler ve Yorumlar