Film, alışılageldik anlatım yöntemlerinin dışına çıkması, zamanına göre son derece şaşırtıcı olan görsel efektleri, uzun süresi ve gösterime girdiğinden beri tartışılan sonu (Yıldız-çocuk sekansı) ile sinema tarihinde haklı bir üne sahiptir.
Yapım
2001: Bir Uzay Destanı, Super Panavision 70 ile 65mm negatif film kullanılarak çekilmiştir. Gösterime giren baskılar Technicolor renklendirme aktarımı işlemi ile üretilmiştir.Gösterim
Filmin A.B.D ilk gösterimi 2 Nisan 1968 de Washington'daki Uptown Salonunda gerçekleşmiştir. Orijinal gösterim altı izli steryo manetik ses izi ile 70mm projeksiyon biçiminde yapılmıştır. Projeksiyonun kenar oranı 2.21:1 dir. Film 1968 kışında başlayacak genel gösterim için 35mm anamorfik biçimde de dağıtılmıştır; bu baskılarla beraber dört izli manyetik steryo veya optik mono ses izi mevcuttur.Oyuncu Kadrosu
| Aktör/Aktrist | Rolü |
|---|---|
| Keir Dullea >| Dr. Dave Bowman | |
| Gary Lockwood >| Dr. Frank Poole | |
| William Sylvester >| Dr. Heywood R. Floyd | |
| | Ay araştırmacısı | |
| Leonard Rossiter >| Dr. Andrei Smyslov | |
| Margaret Tyzack >| Elena | |
| Robert Beatty >| Dr. Ralph Halvorsen | |
| | Dr. Bill Michaels | |
| Douglas Rain >| HAL 9000 (ses) | |
| | Görev denetleyicisi (ses) | |
| | Astronot | |
| Ed Bishop >| Aries-1B uzay kapsülü kaptanı (Edward Bishop rolünde) | |
| | Astronot | |
| | Poole'un babası | |
| | Poole'un annesi |
Filmle İlgili Notlar
Filmin en önemli karakterlerinden süper-bilgisayar HAL'in adının IBM kısaltmasındaki harflerden bir önceki harfe gidilerek oluşturulduğu söylenir; Arthur C. Clarke, bunun tamamen rastlantısal olduğunu belirtmiştir.
Filmin ilk bölümünde, bir maymun-adam alet kullanmayı öğrenmesini kutlarken elindeki uyluk kemiğini havaya fırlatır; bu kemiğin düşüşe geçerken bir uzay gemisine döner ve filmin ikinci bölümü başlar. Bu kesme, "jump-cut", sinema tarihinin en geniş zaman atlaması yapan kesmesidir. Bir diğer can alıcı sahne de iki astronotun, uzay gemisinin her şeyini yöneten süper bilgisayar HAL'den gizli yapmaya çalıştıkları konuşma sırasında, HAL tarafından dudaklarının okunduğunu gösteren sahnedir. Filmde pek çok detay gizlidir. Uzay boşluğunda hiçbir sesin duyulmaması gibi.Filme konu romanın devam serileri yayımlanmıştır. Filmde HAL ile kaptanın satranç oynadığı sahnede, HAL, siyahla İspanyol Açılışı'nın Marshall Gambiti varyasyonu ile kaptanı yenmiştir.
Kubrick'in bu film için kurduğu setleri, daha sonra yeniden kullanılamamaları için kırdırdığı söylenir.
Bilimsel gerçeklik
Genel anlamda film üst düzeyde gerçekçidir, ses olmayan ve uzay gemisininde ses üretmediği hassas bir uzay portresi (hemen hemen vakum) ile yapılmış en gerçekçi bilim kurgu filmlerinden biridir.Filme gerçekçilik veren diğer bir unsurda Discovery' nin ağırlıksız güverte portresidir. Filmin kendisi, yapay yerçekimini sağlayan, Döner Tekerlek içindeki etkileyici çekimlere, HAL in tamiratı ve kapatılması gibi tekerlek dışındaki ağırlıksız sahneleri kontrast yaparak buna dikkat çekmektedir. Pod bay içindeki yürüyüş sahneleri, garip derecede yavaş olan yürüyüş adımlarını da açıklayan Cırt Cırt benzeri kumaş kaplamalı taban ile açıklanabilir.
Buna rağmen filmde bazı başarısız bilimsel gerçeklikler vardır.
- Ay tepelerinin yükseklikleri aşırı varsayılmıştır, film Apollo Programı'nın bulgularından önce yapıldığı için meteor erozyonu az varsayılmıştır.
- Ay günleri yaklaşık bir Yer ayı sürmektedir, dolayısı ile güneşin yükselişi çok hızlıdır.
- Clavius üssündeki yer çekimi Ay dan çok Yerdeki yer çekimine benzemektedir.
Öngörüleri
Filmin gelecekle ilgili bazı öngörüleri gerçekleşmemiştir- Ayda kurulmuş koloniler
- Jüpitere insanlı seyahat
- İnsanı derin uyku kipinde yaşatabilecek teknoloji
- HAL' in konuşma, anlama ve kendini ifade yetileri 2001 in çok ötesine geçmiştir.
- Pan Am ve Bell System, 2001 yılını göremediler
- 2001 yılında Sovyetler Birliği ve Amerika ile değişmiş olan ilişkileri
Gerçekleşen öngörüler
- Bilgisayar içeren cihazlar
- Düz ekran bilgisayar monitörleri (filmde arkadan projeksiyon ile benzeştirilmiştir)
- Küçük, taşınabilir, düz ekran televizyonlar
- Geniş açılı uçuş televizyon ekranları
- Can sıkıcı uzay yolculuğu
- Uzay araçlarında Cam Kokpit
- Çoklu TV kanalları
- 1960 lardakinden daha çok basamaklı telefon numaraları
- IBM ve Hilton Hotelleri gibi şirketlerin 2001 e kadar kadar hayatta kalmaları
- Ortalama bir insan oyuncuyu yenebilecek yetenekte bilgisayar
Geminin bir takım FORTRAN kodu ve şematik çizimler gösteren bilgisayar arayüzü, genellikle, grafiksel kullanıcı arabiriminin yanlış öngörüsü olarak görülmekle birlikte, gömülü sistemler çoğunlukla benzeri arayüze sahiptir. Bu öngörünün gerçekleşmişliği tartışmalıdır.
Dış bağlantılar
- Kubrick 2001 aralarında Türkçe'nin de bulunduğu çok sayıda dilde filmin ne anlatmak istediğini anlatıyor