Kaza
Adnan Menderes'in başkanlığındaki Türk heyetini taşıyan Türk Hava Yolları uçağı, ilk başta Londra'nın merkezine daha yakın olan Heatrow Havalimanı´na inmeyi planlamışlardı. Ancak, Heatrow kontrol kulesi yetkilileri, başkentteki aşırı sis yüzünden diğer bütün uçaklar gibi Türk uçağını da 25 kilometre kuzeyde bulunan Gatwick Havalimanı'na yönlendirdi. Burada sis kısmen azalsa da görüş mesafesini büyük ölçüde azaltacak büyüklükteydi. İngiltere Havacılık Bakanlığı'nın yaptığı soruşturmaya göre, uçağın kuleyle telsiz irtibatının kesilmesi ve yoğun sis sebebiyle uçak saat 16.58'de aniden bir fırtına ile beraber Londra yakınlardaki ormana çakılmıştır. Yerde 250 metre kadar sürüklendikten sonra her iki kanadı kopmuş ve taklalar atarak parçalanmıştır. Newgate Chaffold çiftliğinde bahçevanlık yapan Peter Weller ve iki arkadaşı da kazaya şahit oldular. Bu üç İngiliz gökyüzünde korkunç bir motor gürültüsü duyduktan sonra sivil bir uçağın hızla üzerlerine doğru inmeye başladığını görmüş ve bulundukları tarlada yere kapanmıştır. Uçağın ürkütücü patlama sesiyle yakınlardaki ormana daldığını gören Weller, yanındaki arkadaşlarından birine bisikletiyle birkaç kilometre uzaklıktaki polis karakoluna gitmesini istedi; sonra da diğer arkadaşıyla birlikte kazazedelerin yardımına koştular.Weller ve arkadaşı olay yerine ulaştığında uçağı ikiye ayrılmış bir şekilde buldular. Uçağın gövdesine girip, koltuklarda baygın durumda yatan birkaç yolcuyu dışarı çıkardılar. Kazada Menderes'in ayağı uçağın yarılan tabanına sıkışmış, DP'li Sakarya Milletvekili Rıfat Kadızade onun dışarı çıkmasını sağlamıştı. Olay yerine gelen Tony Bailey isimli çiftçi ve hemşire eşi Margareth, o sırada Menderes'i takım elbisesi çamur ve kana bulanmış bir şekilde çalıların üzerinde otururken buldular. Menderes, İngilizce olarak, hiçbir şeyi olmadığını söyledi ve uçaktakilere yardım etmelerini istedi. Tony Bailey uçaktakilere yardım etmeye giderken eşi de kazazede Adnan Menderes'e göz kulak olmak için orada kaldı ve bilincini açık tutmak için uğraştığı kazazedeyi çimenlerin üzerine yatırdı. Margareth "Siz kimsiniz ve bu uçak hangi ülkeye ait?" sorusunu sorunca, "Türkiye başbakanıyım. Uçaktakiler de benimle birlikte Londra'daki Kıbrıs görüşmelerine gelen Türk delegasyonudur." yanıtını aldı.
Hemşire Margareth, Menderes'in aralarında bulunduğu üç kişiyi köy evindeki kanepelere yatırdı ve profesyonel tıbbi yardımda bulundu. Olay yerine cankurtaran gelince Menderes London Clinic'te tedaviye alındı. Kazada bakan ve milletvekillerinin de bulunduğu 14 kişi ölmüştü. Dışişleri Bakanlığı Katibi Güner Türkmen ve Demokrat Parti Çanakkale Milletvekili Emin Kalafat'ın da aralarında bulunduğu 6 yolcu ve mürettebatın yaralı olarak kurtulduğu kazada yara almayan tek kişi ise başbakan Adnan Menderes oldu.
Kazada ölenler
- Ali Server Somuncuoğlu (Basın-Yayın ve Turizm Bakanı)
- Şerif Arzık (Anadolu Ajansı Genel Müdürü)
- Abdullah Parla (Türk Hava Yolları Genel Müdürü)
- Kemal Zeytinoğlu (DP Eskişehir Milletvekili)
- Muzaffer Ersü (Başbakanlık Özel Kalem Müdürü)
- İlhan Savut (Dışişleri Bakanlığı 2. Daire Başkanı)
- Mehmet Ali Görmüş (Basın-Yayın ve Turizm Bakanlığı Özel Kalem Müdürü)
- Sedat Görmüş (Dışişleri Bakanlığı katibi)
- Burhan Tan (Akşam Gazetesi foto muhabiri)
- Münir Özbek (Kaptan Pilot)
- Sabri Kazmaoğlu (Yardımcı pilot)
- Lütfi Biberoğlu (Yardımcı pilot)
- Gönül Uygur (Hostes)
- Gündüz Tezel (Telsiz operatörü)
Yaralananlar
- Şefik Fenmen (Özel Kalem Müdür Yardımcısı)
- Rıfat Kadızade (Sakarya Milletvekili)
- Emin Kalafat (Çanakkale Milletvekili)
- Melih Esenbel (Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri)
- Arif Demirer (Afyon Milletvekili)
- Kazım Nefes (koruma polisi)
- Yurdanur Yelkovan (hostes)
- Kemal Itık (makinist)
- Türkay Erkay (kabin memuru)
Olayın ardından
Menderes'in talimatıyla Kıbrıs görüşmeleri planlandığı zamanda başladı. Adnan Menderes, kazadan iki gün sonra, London Clinic'te gözetim altında tutulduğu hasta yatağında Londra Antlaşması'nı imzaladı. Ardından ertesi gün radyolarda yayınlanmak üzere Türk halkına hitaben duygusal bir konuşma yaptı. Mart başında taburcu olan Menderes'i Türkiye'ye dönüşünde İstanbul havalimanında yüzbinlerce kişi karşıladı. Yol boyunca içinde bulunduğu aracı durduruldu, Menderes için kurbanlar kesildi. İzdihamdan nedeniyle, İstanbul'a her gelişinde kaldığı Park Otel'e ancak dört saatte ulaşabildi. Menderes'i taşıyan treni de Ankara Garı'nda Celal Bayar ve İsmet İnönü'nün de bulunduğu devlet erkanı ve yine büyük bir kalabalık coşkuyla karşıladı. 22 Şubat gününde kazada yaşamını yitirenlerin cenazeleri Türkiye'ye getirildi ve törenlerle toprağa verildi. Kazazedelere yardım eden Tom ve Margareth Bailey çifti ile bahçıvan Peter Weller kısa bir süre sonra Türkiye'ye davet edildi ve Başbakan'ın özel konukları olarak ağırlandılar.Kazadan önce DP ile muhalefetteki CHP'nin ilişkileri oldukça gergindi. Menderes'in kazadan sağ olarak kurtulması muhalefetle aralarında kısa süreli bir yumuşamayı sağladı. Ancak bu durum uzun sürmedi. Başbakan Menderes, bir yıl sonra 27 Mayıs 1960'taki askeri darbe ile devrildi ve 17 Eylül 1961'de askeri yönetimin kurduğu mahkeme tarafından iki bakanıyla beraber idam edildi.
Dış bağlantılar
- 50 Yıl Önce Bugün, ucuyorum.com
- Hatırla Sevgili - Canlandırma, Youtube
- "Demirkırat" belgeselinde olayın anlatımı (Anlatanlar: Mehmet Ali Birand, Melih Esenbel), Youtube