Türkçe Bilgi: Şahkulu

Şahkulu Anadolu’daki Safevi fedailerinden. Şahkulu’na, Osmanlı tarihlerinde Şahkulu Baba Tekeli, Şeytan Kulu ve Karabıyıklıoğlu da denilmektedir. Safevili Şeyh Haydar’ın halifelerinden HasanHalife’nin oğludur. Teke’de doğduğu tahmin edilmekte olmasına rağmen tarihi bilinmemektedir.

Babasıyla beraber Antalya taraflarında Korkuteli kazasına bağlı Yalım köyü civarında bir mağaraya çekilip, riyakarca ibadete başladı. Mağaradaki bu münzevi hayatı, dünyayı terk ve haramlardan sakınma olarak değerlendirildi. Etrafına çok cahil taraftar topladı. Şah İsmail Safevi’ye bağlılığını arz etti. Şah İsmail, Şahkulu ve halifeleri vasıtasıyla BatıAnadolu ve Rumeli’de Serez, Selanik, Yenice-i Zağra, Filibe, Sofya ve diğer iskan sahalarındaki halkın kendisine bağlanılması istikametinde propaganda yaptırdı. Şahkulu on bin kadar taraftar toplayınca Sultan İkinci Bayezid Han (1481-1512) devrinin son zamanındaki şehzadeler meselesinden faydalanarak isyan etti.

Antalya’dan Manisa’ya dönmekte olan Şehzade Korkud’a saldırdılarsa da hazinesini ele geçiremediler. Kendisini Safevili Şah İsmail’in halifesi ilan eden Şahkulu, devlet ve saltanatın kendisine ait olduğunu söylemeye, helalla haram arasında fark gözetmemeye, nikahın da lüzumsuzluğunu propagandaya başladı. Ayrıca kendisine bağlı şuursuz kitleyi harekete geçirerek, soygun, talan ve tahrip hareketine girişti. Antalya’yı basıp, şehrin kadısını şehit etti. Şahkulu’nun katliam, tahrip ve soygundan daha da zenginleşip, cüreti arttı. Kızılcakaya, İstanos, Elmalı, Burdur, Keçiborlu’yu basıp, kadılarını ve halkın bir kısmını katlettirdi. Kütahya önlerine geldi. Hedefi Karaman’ı işgal etmekti.

Şahkulu’nun isyanı üzerine bölgeye Anadolu Beylerbeyi Karagöz AhmedPaşa gönderildi. Karagöz Ahmed Paşa, Şahkulu ve kuvvetlerine pek önem vermediğinden çok az sayıda askerlerle hareket etti. Karagöz Paşanın kuvvetleri asileri önce yendilerse de askerlerin yağmaya dalmaları üzerine Şahkulu kuvvetleri toparlanmaya muvaffak oldu. Çok kanlı geçen bir çarpışma sonundaKaragöz Ahmed Paşa şehit düştü. Kütahya şehri yakıldı. Manisa valisi Şehzade Korkud, Şahkulu’nun asiliğini, katliam ve tahribatını merkeze yazdı. Bunun üzerine Vezir-i azam Hadım Ali Paşa ileAmasya Valisi Şehzade Ahmed asileri yola getirmekle vazifelendirildi. Şahkulu’nun adamları, Osmanlı kuvvetlerince Kızılkaya denilen sarp bir dağda sarıldı. 38 günlük bir muhasaradan sonra Döşeme Derbendinde kayalar arasından kendisine yol açan Şahkulu önüne geçen Karaman Beylerbeyi Haydar Paşayı şehit ederek Beyşehir istikametinde kaçmaya muvaffak oldu. Bunun üzerine yanına 500 tüfekli yeniçeri ile kapı halkını alan Vezir-i azam süratle Şahkulu’nun peşine düştü ve on dört gün sonra Sivas’a yakınGedik Hanı mevkiinde asileri yakaladı. Gerek Ali Paşanın ve gerekse ŞehzadeAhmed’in oğlu Şehzade Alaaddin cansiperane olarak vuruştukları harp çok şiddetli geçti. Şahkulu BabaTekeli öldürüldü ise de Vezir-i azam Hadım Ali Paşa da bir okla vurularak şehit düştü. Bunun üzerine iki taraf kuvvetleri de başsız kalıp dağıldılar. Şahkulu kuvvetleri İran’a doğru süratle kaçtılar.

Şahkulu Baba Tekeli, Şah İsmail’in halifesi olduğunu iddia etmesine rağmen, Babaİshak Horasani, Şeyh Bedreddin ve Şah İsmail’in büyük babası Şeyh Cüneyd gibi saltanatı ele geçirmek teşebbüsünde bulunan tipik bir batınidir. Sultan Bayezid Hanın yaşlılığı ve şehzadeleri arasında başgösteren saltanat mücadelelerinden faydalanarak İran’da olduğu gibi Anadolu’da da temelleri Şiiliğe dayalı bir devlet kurmak istemişti.

Diğer taraftan Şahkulu’nun, Anadolu’da çok büyük bir tahribat yapması, Şehzade Korkut ve Ahmed kuvvetlerini bozunca Osmanlılarda, Şii tehlikesini önleyebilecek yegane şehzadenin Selim (Yavuz) olduğu kanaatini kuvvetlendirmiştir.

Şahkulu

Şahkulu, Beyoğlu

Tomtom, Beyoğlu

1511

Merdivenköy, Kadıköy

Kuledibi

Hadım Ali Paşa

Göztepe, Kadıköy

Kalenderilik