Ömer Can Kasimi
Kısaca: 15 Nisan 1914 yılında Doğu Türkistan'ın Gulca şehrinde dünyaya geldi. Küçük yaştayken babasız kalıp çok zorluklar çekti. 1920 yılların başlarında Yedisu Yarkent şehrine göçtü. Yarkent'te ilk ve orta okulu okudu. 1930'lu yılların başında Taşkent'te gitti. Burada amcası Ömer Kasimi'nin yardımlarıyla yüksek okulu bitirdi. ...devamı ☟
O genç yaştan başlayarak Orta Asya'daki Uygur inkilapçı aydınlar olan Abdullah Rozi Bakiyev, İsmail Tahirov, Sopi Zarvat, Burhan Kazimov'ların Doğu Türkistan da Uygur Milli Devletini kurma fikirlerinin tesirinde kaldı. Özellikle amcası Ömer Kasimi Uygurların 1930 yıllarındaki vatanperver aydınların dan biri olup, bağımsızlık ideolojisinin ileri gelenlerinden biriydi.
Ahmet Can Kasimi, geç yaşlarından beri Uygur Milli azatlık ve müstakillik gayesiyle terbiyelendi. Ahmet Can Kasimi, sonradan Doğu Türkistan inkılabının rehberi ve yetenekli siyasetçi özelliği ile tanınıp 20. asırda halk tarafından bir dahi olduğu itiraf edilmiştir.
Ahmet Can Kasimi, tahminen 1936-1940 yılları Moskova daki Doğu Koministlik Emekçiler Üniversitesine öğrenim için girip ........... uluslararası siyaset, milli meseleler, diplomasi ictimai iktisat ve diğer bilimleri de öğrenip sistemli bir şekilde bilim ehli olarak yetişti.
Ahmet Can Kasimi, 1940 yıllarında Taşkent'e geri döndü. Orta Asya Devlet Üniversitesinde öğretmenlik yaptı. Özel siyaset şinaslık fenler boyunca .................geçip ....................... doktora unvanı için çalışmalarda bulundu. 1943 te Doğu Türkistan'a geri dönüp Şin Si Sey hapishanesinde 1 yıl yattı. Çıktıktan sonra Gulca da düşmana karşı faliyetlerde bulundu
1944 de milli inkılap başladığında ...............ile mücadeleye ayıldı. Gazetezilik ve hükümet organlarında hizmet edip kıssa ürede tanınndı.1945 yılı Doğu Türkistan Cumhuriyet Hükümetinin azası oldu. Harb bölümünde üst düzey yöneticilik yaptı Albay Ünvanı verildi.
1945 Ekim ayınd Doğu Türkistan Hükümetinin Gomindang ile olan görüşmaelerinde vekil görevinde bulundu. Urümçi'ye gelip Zhang Zihi Hong ile olan görüşmelerinde siyasi üstünlüğünü ispatladı. Ahmet Can Kasimi 1946-1947 yılları Eyalet Hükümetinin muavin reisi olup ...........................düşmanlarla siyasi mücadeleyi devam ettirdi. Dış işlerde Sovyet İttifakının baskı ve kontrolü Gomindang hükümetinin yandaşlarının baskıları arasında kalan Kasimi karışık siyasi vaziyetin Uygur halkının ösgürlüğü için çeşitli yolları denedi.
1947 yılı Doğu Türkistan vekillerini alıp Gulca'ya geri gelip düşman ............................................, ömrünün sonuna kadar üç vilayetin özgürlülüğünü korudu. Gomindang askeri hükümet işle mücadelesine davam etti. Bütün gücüyle Uygur halkının maarif, medeniyet ve iktisadi yönden kalkındırma çabasında oldu.
Bu sıralar Sovyetler ittifakının kontrolü altına düşen Uygur Milli Azatlık Hareketinin kurtuluş yollarını aradı. Çünkü o, Sovyet ittifakının Doğu Türkistan siyasetini çok iyi biliyordu. 1948 yılında Gulca da "Güvenliği Koruma Halk İttifakı" isimli siyasi teşkilat kurdu. Başkanlığına seçildi. Bu teşkilat o zamanki Mili Azatlık teşkilatının rehberi.............................................
Ahmedcan Kasimi, İshak Beğ, Abdülkerim Abbas ve Delil Han, Doğu Türkistan’daki Komünist Çin hakimiyetini tanımaktan kaçındılar. Çünkü, kendileri bir hükümet kurmak niyetindeydiler. Bunlar, 15 Ağustos 1949'da Alma-Ata'ya davet edildiler. Fakat, 17 Ağustosta Moskova ve Pekin radyoları, bu şahısların Mao Tse Tung'un iktidarı teslim alışını tebrik etmek için Pekin'e doğru uçmakta olduklarında uçağın düşmesiyle canlarını kaybettiklerini bildirdiler.
Kendi ülküsünü yaşamak yolunda şaşırmadan ölüm yolunu seçti. Merhametsiz düşmanın kuklası olmaktansa ölümü şeref bilen Ahmetcan Kasimi sonunda Sovyet İttifakı tarafından Uygur siyasetinin kurbanı olarak 7 Ağustos 1949 yılında öldürüldü.
Bu konuda henüz görüş yok.