Ünlem (Dil Bilgisi)

Kısaca: Sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları belirten, doğa seslerini yansıtan veya bir kimseyi çağırmak için kullanılan sözcüklere ünlem denir. Ünlemler tek başına kullanıldıklarında genelde bir anlam ifade etmezler. ...devamı ☟

Sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları belirten, doğa seslerini yansıtan veya bir kimseyi çağırmak için kullanılan sözcüklere ünlem denir. Ünlemler tek başına kullanıldıklarında genelde bir anlam ifade etmezler.

Türkçe`de Ünlem Olan Sözcükler

Türkçe`de ünlem olan sözcükler temelde ikiye ayrılırlar:

  • Bir Kimseye Seslenmeye Yarayan Ünlemler: Be, bre, eee, ha, haydi, hı, hey, hişt gibi.
  • : Örnek: Oradan çekilsene be!/Ha, evet, anladım!/Hişt, buraya bakar mısın?
  • Sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları belirten ünlemler: A, aaa, aman, bravo, ay, ey, eyvah, hoppala, oh, oooh, of, üf gibi.
  • : Örnek:Ay, başım çok ağrıyor!/ Hoppala, bu da nereden çıktı!/Vah vah, evlerine hırsız girmiş.


Türkçe`de Ünlem Olarak Kullanılan Sözcükler

Bazı sözcükler aslen ünlem olmadıkları halde ünlem görevi üstlenirler.

  • Adlar:
    • Bir seslenme veya bir başkasına hitap sırasında adlar ünlem olarak kullanılır. Örnek: Ahmet! / Nurten Hanım!
    • Sevinç, üzüntü, şaşkınlık, acıma, korku gibi duyguları ifade ederken bazı adlar ünlem görevini üstlenir. Örnek: Sakın anneme bir şey olmasın!/ Yazık, çok genç yaşta öldü!/ Aferin, iyi bir iş başardın!
  • Sıfatlar: Sıfatlar da bazen ünlem biçiminde kullanılır. Örnek: Zavallı kadın!/ Alçak adam!
  • Belirteçler:Belirteçler de bazen ünlem görevi üstlenirler. Örnek: Buraya gelin!/ Çabuk giyinin!
  • Filler: illerin ünlem olarak kullanıldığı durumlar da vardır. Bu durumdaki genelde emir kipindedirler. Örnek: Dikkat et!/Yangın var, bak!


Türkçe`de Yansıma Ünlemleri

Doğa seslerini yansıtan ve hayvan seslerinin taklidine dayanan sözcüklerdir. cıvıl cıvıl, foşur foşur, cik cik gibi. Örnek: Şelalenin suları gürül gürül akıyordu!/Tak, tak! Birden bire kapı çalmıştı.

Türkçe`de Ünlem Öbekleri

Birden çok sözcükten oluşan ünlemlerdir. Örnek: Hadi canım sen de, sen bu işten ne anlarsın!/Hadi oradan, yalan söyleme!

Diğer Dillerde Ünlem

İngilizce



İngilizcede en çok kullanılan ünlemler ugh, wow, ouch, scat, alas, ve eurekadır.

"Hello" (merhaba) ve "Goodbye" (güle güle) gibi selamlama kelimeleri de İngilizcede ünlem olarak kabul edilirler. "Excuse me!" (afedersiniz), "Sorry!" (özür dilerim-afedersiniz), "Cheers!" (şerefe) ve "Hurray!" (yaşa) kelimeleri de genelde ünlen kategorisinde değerlendirilmektedir. Bu kelimeler genelde sonuna ünlem işareti alırlar.

Bazı İngilizce uzmanı dilbilimciler "yes" (evet), "no" (hayır), "amen" (amin) ve "okay" (okey) kelimelerini de tek başlarına kullanıldıklarında ünlem sınıfında değerlendirmektedirler.

İngilizcede deyimler ve cümleler de ünlem olabilir. Örnek: As I entered the room - Oh, my goodness! What I saw! - he was still standing there. (Odaya girdiğimde - Aman tanrım! Bir de ne göreyim!- hala orada duruyordu.)

Bulgarca ve Güney Slav Dilleri



  • "evich" - Türkçe`deki "ah"ın karşılığıdır. Bir şok veya acıyı anlatan bir ünlemdir.
  • "Yaoo" - "Cidden mi?"
  • "Opa!" - Hay Allah!


İbranice



  • nu - İyi!
  • em - kararsızlık belirten bir ünlemdir
  • ups
  • oj
  • waj
  • waw
  • wow


Çince



  • "Aiya!" (噯呀 or 哎呀)- Hayalkırıklığı ve memnuniyetsizlik ifade eden bir ünlemdir.
  • "-ah!"- Çincede çok anlamı olan bir ünlem.


Ayrıca Bakınız



Kaynaklar

Vikipedi

31 - 2 yıl önce
31 çok iyi otuz bir

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

ünlem
3 yıl önce

kelime... Ünlemler tek başına kullanıldıklarında genelde bir anlam ifade etmez. Yazı dilinde ünlem cümlelerinin arkasından genellikle ünlem işareti (...

İœnlem, İœnlem (dil bilgisi), İœnlem işareti, Anlam ayrım
Dil
3 yıl önce

zordur. 2) Ünlemler Teorisi: İlk insanlar; korkularını, acılarını, sevinçlerini, ruh hâllerini dışa vuran sesler oluşturmuşlar ve böylece dil oluşmuştur...

Dil, Altay dil ailesi, Avrupa, Diller, Dil aileleri, Doğan Aksan, Esperanto, Ferdinand de Saussure, Fonoloji, Japonya, Kökenbilim
Kelime
3 yıl önce

Belirteç ya da zarf Eylem ya da fiil İlgeç ya da edat Önad ya da sıfat Ünlem ya da nida Bu sözcük türlerinden ilk yedisi isim soyludur. Yani isimlerden...

Sözcük, Ad, Adıl, Bağlaç, Dil bilgisi, Edat, Eylem, Fiil, Sıfat, Türkçe, Zamir
Cümle
3 yıl önce

Cümle veya tümce; bir ifade, soru, ünlem veya emiri dile getiren; kendi başına anlamlı kelimeler dizisi. Çoğunlukla özne, tümleç ve yüklemden meydana...

Cümlenin ögeleri, Cümle, Devrik cümle, Dolaylı tümleç, Eksiltili cümle, Nesne, Sözcük, Tümleç, Yüklem, Zarf tümleci, í–zne
Dilin kökeni
3 yıl önce

kuramı, yansıma kuramı, ünlem kuramı" gibi isimlerle çevrilen bu varsayımlar, bilimsel verilere dayanmayan sezgisel görüşlerdi. Dilin kökeni ve evrimi incelemeleri...

Litvanca
3 yıl önce

kalma hâlinde kullanılan -su eki sayılabilir. Ayrıca bakınız Litvanca dil bilgisi Litvanca, başta Litvanya olmak üzere Belarus, Letonya, Polonya ve Rusya'da...

Saskatchewan
3 yıl önce

edilmez, daha çok dil grubu (linguistic group) olarak lanse edilirler. Buna göre Saskatchewan eyaletindeki 70 Kızılderili "kabilesi" beş dil grubunda toplanır:...

Saskatchewan, 2003, ABD, Alberta, Avrupa, Başkent, Britanya, British Columbia, Eyalet, Göl, Kanada
Türkçede deyim
3 yıl önce

Kellesi koltuğunda • Gel zaman git zaman • İçli dışlı • Karınca kararınca vb. Ünlem niteliğinde olan Türkçe deyimler de bu kümeye dahil edilebilir: Adam sen...