Çin Felsefesi

Kısaca: Çin ulusunun düşünsel yaşamı. Çin felsefesi, klasik ilkçağ felsefesi kapsamı içindedir. Yeni belgeler Çin uygarlığının sanıldığı kadar eski olmadığını, İ.Ö. 1000 yıllarında başladığını göstermiştir. İ.Ö. 4500 yıllarında Çin topraklarında Moğol tipinde ve neolitik uygarlıkta bir halk yaşıyordu. Bu halkın Tibet, Türk ve Tai karışımı olduğu sanılmaktadır. ...devamı ☟

Çinde M.Ö. 2000 yıllarına doğru bu halkın iki ayrı kültür düzeyinde gelişmeye başladığı ve bu kültürlerden birine Yang-Şao, öbürüne Long-Şan adı verildiği saptanmıştır. İ.Ö. 1450 yılında Şang devleti kurulmuştur. Doğa güçlerine bağlanmayla başlayan bir din anlayışı ilkel bir doğa felsefesine dönüşmüştür. Bu doğa felsefesi, antikçağ Yunanlılarında olduğu gibi, tümüyle özdekçi bir yapıdadır. Evrenin ve evrendeki her şeyin bir ilk özdek sayılan çi (hava)den meydana geldiği ileri sürülmüştür. Daha sonra bu ilk özdeğe su, ateş, toprak ve maden de eklenerek ilk öğeler beşe; bir süre sonra bunlara tahtayı da katarak altıya çıkarılmıştır.

Bütün nesneler bu öğelerin çeşitli birleşimleriyle oluşuyorlardı. Daha sonra Yi King (Değişmeler Kitabı)le bu öğeler sekize çıkarılmıştır. Bu öğelerle birlikte özdeksel karşılıklı etki anlayışı, yang (etkin) ve yin (edilgin) kavramlarıyla dilegetirilen karşıt güçler ikiciliği, yuan (başlangıç) düşüncesi geliştirilmiştir. Çin felsefesi İ.Ö. VI. yüzyıldan beri bu temeller üstünde üç koldan gelişmiştir: Tao Kiao (Tao öğretisi), Ju Kiao (Konfüçyüs öğretisi), Şe Kiao (Buda öğretisi) Çin Budacılığı özel bir nitelik taşımakla beraber temelde Hint felsefesinin malı olduğundan Çine özgü düşünsel yaşam Taoculukla Konfüçyüscülükte biçimlenir.

Eski doğa felsefesini özümleyen bu okullardan Taoculuk, felsefe açısından önemli bir kavram getirmektedir: Tao (yasa) ve Wuwei (eylemsizlik). Antikçağ Yunanlılarıyla karşılaştırılırsa tao Herakleitosun logosuna, wuwei de stoacıların apatheia ve Epikurosun ataraksiasına uygun düşer. Bu karşılaştırmalar sürdürülürse çıkmazlar ileri süren ve kavramların gerçek varlıklar olduğunu savunan Kungsun Luna adlı bir Çin Zenon-Platonuna da rastlanır. Konfüçyüs de, kuşkusuz, bir Çin Sokratesidir. Antikçağ Yunan felsefesiyle aynı koşutluk Hint felsefesinde de izlenebilir.

İ.Ö. IV. yüzyılda Konfüçyüsçülüğe karşı Mo Tzunun kurduğu Moizm öğretisi, tıpkı Platon gibi, toplumun bilgelerce yönetilmesi gerektiğini savunmuştur. Avrupalılarca törebilimin simgesi sayılan Çinli bilge tipi, bu öğretinin meydana çıkardığı bir tiptir. Bu arada, Kungsun Lunaya karşı, kavramların nesnelerin yansısı olduklarını ve başkaca hiç bir gerçeklik taşımayıp birer addan ibaret bulunduklarını ileri süren Hsün Tzuyu bir Çin Roscelini saymak gerekir. "Evren benim düşüncemdir" diyen Vang Yangming kuşkusuz bir Çin tekbencisidir.

Görüldüğü gibi dünyanın öbür bölgelerinde gerçekleşen kurgul felsefe, aşağı yukarı aynı süreçle kapalı Çin ülkesinde de olup bitmiştir. En eski doğa felsefesinden sürüp gelmiş bulunan özdekçi eğilimlerse, Taoculukla Konfüçyüsçülükün ve özellikle de Çin Budacılığının bütün gizemciliklerine karşın, güçlü bir gelişmeyle Maoculuğa kadar gelmiş ve Çin ülkesinin toplumcu özgürlüğünü sağlamıştır. Özdekçi eğilimi geliştirenler arasında özellikle Vang Çüngu, Ho Çentieni, Fan Çeni, Li Çin, Vang Fu-Çih, Tai Çen ve en sonunda da Tan Su Tung ve Sun Yatsen gibi özdekçi düşünürleri anmak gerekir.

Yeni belgeler Çin uygarlığının sanıldığı kadar eski olmadığını, İ.Ö. 1000 yıllarında başladığını göstermiştir. İ.Ö.4500 yıllarında Çin topraklarında Moğol tipinde ve neolitik uygarlıkta bir halk yaşıyordu. Bu halkın Tibet, Türk ve Tai karışımı olduğu sanılmaktadır. İ.Ö. 2000 yıllarına doğru bu halkın iki ayrı kültün düzeyinde gelişmeye başladığı ve bu kültürlerden birine Yang-Şao öbürüne Long-Şan adı verildiği saptanmıştır. İ.Ö 1450 yılında Şang devleti kurulmuştur. Doğa güçlerine bağlanmayla başlayan bir din anlayışı, ilkel bir doğa felsefesine dönüşmüştür. Bu doğa felsefesi, evrenin ve evrendeki her şeyin Chi-Hava-Ruhtan oluştuğunu ileri sürer. Antikçağda Anaximenes’te havayı ruh olarak ele almıştır. Daha sonra, su,ateş,hava,toprak ve maden de eklenerek bu ilk ögelere; tahtayı da katmışlar ve sayı altıya çıkarılmıştır. Bütün nesneler bu öğelerin çeşitli birleşimleriyle oluşuyorlardı. Daha sonra Yi King-Değişimler Kitabıyla bu ögeler sekize çıkarılmıştır. Bu ögelerle birlikte maddesel karşılıklı etki anlayışı, Yang (etkin) ve Yin (edilgin) kavramlarıyla dile getirilen karşıt güçler ikiciliği, Yuan (başlangıç) düşüncesi geliştirilmiştir.

   * Chi
   * Su
   * Ateş
   * Hava
   * Toprak
   * Maden
   * Tahta / Bütün nesneler bu ögelerin birleşiminden oluşur.
   * Yi-King/ değişimler kitabı da eklenir ve Yang-Yin-karşıt güçler iticiliği ile Yuan başlangıç düşüncesi temel alınır Çin felsefesinin özünde; bu bir evren modelidir.


Çin felsefesi İ.Ö. 6 Y.Y.’den beri bu temeller üstünde üç koldan gelişmiştir:

   * Tao Kiao-Tao Öğretisi
   * Ju Kiao-Konfüçyüs öğretisi
   * Şe Kiao-Buda Öğretisi


Çin Budacılığı özel bir nitelik taşımakla birlikte temelde Hint felsefesinin malı olduğundan, Çin’e özgü düşünsel yaşam Taoculukla ve Konfüçyüsçülükte biçimlenir. Eski doğa felsefesini özümseyen bu okullardan Taoculuk, felsefe açısından önemli bir kavram getirir; Tao-Yasa ve Wu-wei-eylemsizlik Antikçağ Yunanlılarıyla karşılaştırılırsa Tao Herakleitos’un logos’una, wu-wei stoacıların apatheia ve Epikuros’un ataraksiasına uygun düşer. Konfüçyüs de kuşkusuz, bir Çin Sokrates’idir. Antikçağ Yunan felsefesiyle aynı koşutluk Hint felsefesinde de izlenebilir. İ.Ö 4 Y.Y’da Konfüçyüsçülüğe karşı Mo-Tzu’nun kurduğu Moizm öğretisi, tıpkı Platon gibi, toplumun bilgelerce yönetilmesi gerekliliğini savunmuştur. Avrupalılarca törebilimin simgesi sayılan Çinli bilge tipi, bu öğretinin oluşturduğu bir tiptir. Görüldüğü gibi dünyanın öbür bölgelerinde gerçekleşen kurgul felsefe, aşağı yukarı aynı süreçte kapalı Çin’de de olagelmiştir.

Çin felsefesi

   * Ying Yang
   * Konfüçyus felsefesi
   * Daoizm
   * Çin Budizmi
   * Zen
   * Zen Budizmi
   * Feng Shui


Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Doğu felsefesi
2 yıl önce

Doğu felsefesi denildiğinde genel olarak Hindistan ve Çin'de başlayan felsefe geleneği kastedilmektedir. Ancak buna Afrika felsefesi, Japon felsefesi, İslam...

Doğu felsefesi, Doğu felsefesi
Legalizm (Çin felsefesi)
2 yıl önce

Totalitarianism of the Legalists.” Konfüçyüs'den Mao Zedong'a kadar Çin felsefesi. Chicago: The University of Chicago Press, 1953. Duyvendak, J.J.L.,...

Legalizm (Çin felsefesi), 1928, 1953, 1964, 1974, 1985, 1993, Ataerkil, Bakan, Faydacılık, Han Hânedanlığı
Batı felsefesi
2 yıl önce

olmalarına rağmen, Batı felsefesi Antik Yunan dönemiyle birlikte başlatılır ve bunlar dışta bırakılır. Doğu felsefesi, Hint ve Çin felsefeleri dahil olmak...

Batı felsefesi, Batı felsefesi
Çin Edebiyatı
2 yıl önce

Neredeyse her kültürünün edebiyatı gibi Çin edebiyatı, hem geçmişte hem de günümüzde toplumun ve yaşamın yansıması olmanın yanı sıra tek başında bir siyasi...

Legalizm
6 yıl önce

Felsefede: Legalizm (Batı felsefesi), Batılı hukukta bir kavramdır. Legalizm (Çin felsefesi), Savaşan Devletler Dönemi'nde Çin'de yaygın olan dört ana felsefî...

Vu Şing
6 yıl önce

olarak da adlandırılan, bir Çin felsefesi kavramıdır. Buna göre doğal oluşumlar şu beş kategoride ele alınır: Metal (Çin Tıbbında Akciğer ve Kalınbarsak...

Tian
2 yıl önce

Çincede cennet için kullanılan terimlerden birisidir. Terim, Çin mitolojisi, felsefesi ve dininde önemli bir kavramdır. Shang Hanedanı (MÖ 17.-11. yüzyıl)...

Japon felsefesi
2 yıl önce

Dünya Savaşı'ndan sonra, akademideki birçok filozof Kıta felsefesi ve Amerikan felsefesi üzerine kitaplar yayınladı. Bunlardan Ōmori Shōzō, Wataru Hiromatsu...