Türkçe Bilgi: yunus emre

Yunus Emre on üçüncü yüzyıl tasavvuf şairi. Hayatı ve kimliği hakkında kesin bilgi yoktur. Şiirleri asırlar boyunca zevkle ve hayranlıkla okunmuş, yalnız ülkemizde değil birçok ülkelerde de ilgi uyandırmış bulunan müstesna bir şahsiyettir. Türk halk şairlerinin tartışmasız öncüsü olan ve Türk’ün İslam’a bakışını Türk dilinin tüm sadelik ve güzelliğiyle ortaya koyan Yunus Emre, sevgiyi felsefe haline getirmiş örnek bir insandır. Yaklaşık 700 yıldır Türk milleti tarafından dilden dile aktarılmış, türkü ve ilahilere söz olmuş, yer yer atasözü misali dilden dile dolaşmış mısralarıyla Yunus Emre, Türk kültür ve medeniyetinin oluşumuna büyük katkılar sağlamış bir gönül adamıdır. Bazı kaynaklarda Anadolu’ya gelen Türk boylarından birine bağlı olup, 1238 dolaylarında doğduğu rivayet edilirse de bu kesin değildir; tıpkı 1320 dolaylarında Eskişehir’de öldüğü yolundaki rivayetlerde olduğu gibi.

Bazı kayıtlardan ve şiirlerinden 1240 yıllarında doğduğu, 80 sene civarında yaşadığı, Bolulu olduğu, Eskişehir-Sarıköy’de (Bugünkü ismi Yunus Emre) vefat ettiği ve buraya defnedildiği anlaşılmaktadır.

Türk halk şairlerinin tartışmasız öncüsü olan ve Türk'ün İslam'a bakışını Türk dilinin tüm sadelik ve güzelliğiyle ortaya koyan Yunus Emre, sevgiyi felsefe haline getirmiş örnek bir insandır.

Yaklaşık 700 yıldır Türk milleti tarafından dilden dile aktarılmış, türkü ve ilahilere söz olmuş, yer yer atasözü misali dilden dile dolaşmış mısralarıyla Yunus Emre, Türk kültür ve medeniyetinin oluşumuna büyük katkılar sağlamış bir gönül adamıdır.

Bazı kaynaklarda Anadolu'ya gelen Türk boylarından birine bağlı olup, 1238 dolaylarında doğduğu rivayet edilirse de bu kesin değildir; tıpkı 1320 dolaylarında Eskişehir'de öldüğü yolundaki rivayetlerde olduğu gibi. Batı Anadolu'nun birkaç yöresinde "Yunus Emre" adını taşıyan ve onunla ilgili görüldüğünden "makam" adı verilen yer vardır.

Bir garip öldü diyeler Üç gün sonra duyalar Soğuk su ile yuyalar Şöyle garip bencileyin

diyen Yunus, belki de doğduğu ve yaşadığı topraklardan çok uzaklarda bu dünyadan göçüp gittiğini anlatmak istemektedir.

Tedavüldeki en büyük banknotumuz olan 200 TL'nin ön yüzünde Atatürk arka yüzünde ise Yunus Emre'nin resmi yer almaktadır.

Anadolu Tekke edebiyatının kurucusu sayılan Yunus Emre’nin yaşamı konusunda, kayıtlara geçmiş kesin bilgiler yoktur. Bütün bilinenler söylencelere, özellikle Bektaşi Velayetnamesi’nin belirttiğine göre Yunus Emre, yoksul bir köylüydü. Kıtlık başgösterince buğday istemek için, kerametini duyduğu Hacı Bektaş Veli’nin dergahına gitti. Kendisine üç kez”buğday mı, himmet mi”istediği sorulunca, buğday istediğini söyledi. Ancak daha sonra pişman olarak geri döndü ve “himmet”i istediğini söyledi. Kendisine, himmet anahtarının Taptuk Emre’ye verildiği, gidip ona başvurması gerektiği söylenince, derviş olarak Taptuk Emre’nin dergahına girdi. O dönemde bütün mutasavvıfları Hacı Bektaş Veli’ye bağlamaya çalışan Bektaşi Velayetnamesi’nde Yunus Emre’nin tasavvuf yoluna girişi böyle anlatıldıktan sonra yaşamı konusunda kesin olmayan kimi bilgiler verilmektedir.

Şiirlerinden çıkarılan bilgilere göre Yunus Emre’nin, ümmi(okuması yazması olmayan) bir ozan değildir;tersine medrese eğitimi görmüş, Kur’an ve hadis bilimini öğrenmiş bilgili bir kimsedir. Tasavvuf düşüncesini İşlerken, özgün bir yaratıcılık göstermesi bunu kanıtlamaktadır. Yunus Emre’nin tasavvuf anlayışı, kimi araştırmacılarca Mevlana’ya bağlanır. Kendisi de şiirlerinde Mevlana’ya olan sevgi ve bağlılığı dile getirir. Konya’ya giderek Mevlana’ya görüştüğü de bilinmektedir. Bundan başka, Anadolu’nun birçok yöresini, Azerbaycan’ı ve Şam’ı gezdi. Henüz siyasal birliğin kurulmadığı dönemde Anadolu’da tasavvuf düşüncesini, lirik ve içten şiirleriyle benimsettiği, kendisini şeyh olarak kabul ettirdiği geniş halk kitlelerince ermiş sayıldı. Birçok halk ozanı Yunus Emre mahlasıyla şiir yazdı. Çeşitli yerlerde, mezarı olduğu ileri sürülen “makam”larının olması, Yunus Emre’nin günümüzde bile birleştirici özelliğini göstermektedir. Mezarının Sarıköy2de bulunduğu kabul edilerek burada bir Yunus Emre anıt-türbesi yapılmıştır (1970).

Anadolu’da tekke şiiri geleneğini başlatan ve bu geleneğin en önemli temsilcisi olan Yunus Emre, şiirlerinde, tasavvufa uygun düşünce ve yaşam biçiminin değerlerini dile getirdi. Katışıksız, içten bir Tanrı sevgisinin temelini oluşturduğu bu şiirlerde, yaşamın gelip geçiciliğini, dünya malının insandaki cevheri yozlaştıracağını, bağlılığın, acımanın, erdemli olmanın önemli olduğunu, insanın kendisini Tanrı’dan uzaklaştıracak nefis düşkünlüklerini yenmeyi bilmesi gerektiğini vurguladı. Yunus Emre’nin şiirlerinin çıkış noktalarından biri de, insanı sevmeye verdiği önem oldu. Ona göre, insandaki(kendisindeki) tanrısal özü görüp, ikiyüzlülükten uzak sevebilen insan, olgun insandır;çünkü, insanı seven, Tanrı’yı sever. Gerçekte bu sevgi bütün varlıklar için aynı olmalıdır. Çünkü her varlıkta tanrısal öz vardır(vahdet-i vücut:çokluğun birliği). Yunus Emre’nin önerdiği bu sevgiye dayanan yaşama biçimi ve düşünce sistemi daha sonra gelen pek çok ozanca, yüzyıllar boyunca yaşatılarak etkisini duyurdu.

Yunus Emre, hem aydınlara, hem de halk kitlelerine seslendiği şiirlerinde aruza da, heceye de yer verdi. İlahilerini heceyle, klasik koşma biçiminde ve halkın konuşma dilindeki kullanımlarıyla, deyimleriyle çeşitlendirdiği yalın bir dille yazarken, kimi şiirlerinde yalın dilden ayrıldı, musammat gazel biçimini kullandı. Bununla birlikte, bütün şiirlerinde Türkçe sözdizimini bozmadı. Saf bir Tanrı sevgisini kaynak olarak alması, içtenlikli anlatımı, sanatlı söyleyişe yönelmemesi, karmaşık tasavvuf düşüncesini halka sevdirmesinde ve öğretmesinde en önemli etken oldu. Yunus’un şiirleri bestelenerek tekkelerde eğitim amacıyla okundu.

Yunus Emre’nin Divan’ını oluşturan şiirleri dışında öteki yapıtı, on üç beyitlik bir ön bölüm, bir nesir bölümü, 550 beyitlik üçüncü bölümden oluşan ve aruzla yazılan Risalet-ün-Nushiyye’dir. (Öğütler Kitabı, 1307). Yunus Emre’nin yaşamı ve düşünceleri, çağdaş sanatçılara da esin kaynağı oldu. Bunlar arasında Ahmet Adnan Saygun’un Yunus Emre Oratoryosu(1946), Nezihe Araz’ın Dertli Dolap(1961) romanı. Recep Bilginer’in Yunus Emre (1974) oyunu sayılabilir.

Eserleri

Yunus Emre’nin bilinen iki eseri vardır:

1. Risalet-ün-Nushiyye: Mesnevi şeklinde, “Failatün Failatün Failün” vezniyle yazılmış tasavvufi, ahlaki, dini bir eserdir.

2. Divan: Yunus Emre Divanının birçok yazma nüshaları vardır. Fakat bu Divan’daki bütün şiirlerin Yunus Emre’nin olduğu söylenemez. Yunus tarzında söylenen daha sonraki şairlerin şiirleri de karışmıştır. Taş basması nüshaları da vardır.

Bunlar dışında:

1-Fatih Nüshası:Yunus Emre'nin en çok bilinen eseri Divan'ıdır.Fakat bu eserin aslını veya en eski nüshasını tespit etmek çok zordur. Yunus Emre divanı'nın Türkiye, dünya veya şahıs kütüphanelerinde elliden fazla yazma nüshası bulunmaktadır. Bu eserler daha sonra şifahi olarak derlenmiş veya bir yazmadan istinsah edilmiş nüshalardır. Bugüne kadar yapılan araştırmalarda Yunus Emre'nin kendi kaleminden çıkmış bir nüshaya rastlanmamıştır. Eski ve yeni el yazması Yunus Emre divanları içinde 15. y.y.da istinsah edildiği anlaşılan Süleymaniye Kütüphanesi- Fatih bölümünde bulunan el yazması nüshadır. Fatih nüshası istinsah tarihi belli olmamakla birlikte, yazı karakteri, imla ve kağıt özellikleri yönüyle 15. y.y özelliklerdi arzetmektedir. Huruf-u Hece usulüne göre tertip edilen bu eser, her yönüyle 15. y.y özelliklerdi arz etmektedir. Huruf-u Hece usulüne göre tertip edilen bu eser, bilinen Yunus Emre Divanlarının en iyisidir, ancak istinsah edeni bilinmemektedir. Bu eser Süleymaniye Kütüphanesi- Fatih Kitapları bölümünde 3889 no'da kayıtlıdır. 210 yapraklı olan Divan nesih yazılı olup, içinde 203 adet şiir bulunmaktadır.

2-Nuruosmaniye Nüshası: Nuruosmaniye Kütüphanesi 4904 no'da kayıtlıdır. 315 yapraktan müteşekkildir ve içerisinde 219 adet şiir bulunmaktadır. İstinsah tarihi H.940, M.1534 dür.

3-Yahya Efendi Nüshası: Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Hahmud Efendi bölümünde 3480 no'da kayıtlıdır. 107 yapraktan oluşan bu Divan'da 302 şiir yer almaktadır. 16.y.y.da istinsah edilmiştir.

4-Karaman Nüshası :Karaman nüshası olarak bilinen bu nüsha Merhum Baha Kayserilioğlu'nun elindeki nüshadır.

5-Balıkesir Nüshası: Bu nüsha Balıkesir İl Halk Kütüphanesi 451 no'da kayıtlıdır.

6-Niyazı Mısri nüshası: Topkapı Sarayı Müzesi, Hazine Kütüphanesinde 303 numarada kayıtlıdır. Şerh-i Gazel-i Yunus Emre adlı bu nüsha H.1127 tarihinde istinsah edilmiş olup, 16 yapraktan oluşmuş ve nesih yazı ile yazılmıştır.

7-Bursa Nüshası: Bursa İl Halk Kütüphanesi Eski Eserler Bölümünde 882 numarada kayıtlıdır. Nesih Yazı ile yazılmış olan bu nüshada 120 şiir bulunmaktadır ve 53 yapraktan oluşmuştur.

RİSALET-ÜN NUSHİYYE (Ögütler Risalesi): Mesnevi biçiminde, aruz ölçüsü ile yazılmış bu şiir 573 beyittir. Başta 13 beyitlik bir başlangıçtan sonra, kısa bir düz yazı vardır. Arkasından destanlar gelir. Destanlarda Ruh, Nefis, Kanaat, Gazap, Sabır, Haset, Cimrilik, Akıl konuları işlenir. Öğretici ve öğüt verici bir eserdir. Risalenin sonunda yazıldığına göre "Söze tarih yedi yüz yediydi" mısraından H.707 de M. 1307 veya 1308 da yazıldığı anlaşılmaktadır.

Şiirleri

Yunus Emre’nin şiirlerinden:

DOLAP

Benim adım dertli dolap Suyum akar yalap yalap Böyle emreylemiş Çalap Derdim vardır inilerim

Ben bir dağın ağacıyım Ne tatlıyım ne acıyım Ben Mevlaya duacıyım Derdim vardır inilerim

Beni bir dağda buldular Kolum kanadım yoldular Dolaba layık gördüler Derdim vardır inilerim

Dağdan kestiler hezenim Bozuldu türlü düzenim Ben bir usanmaz ozanım Derdim vardır inilerim

Şol dülgerler beni yondu Her azam yerine kondu Bu iniltim Hak’tan geldi Derdim vardır inilerim

Suyum alçaktan çekerim Dönüp yükseğe dökerim Görün beni neler çekerim Derdim vardır inilerim

Yunus bunda gelen gülmez Kişi muradına ermez Bu fanide kimse kalmaz Derdim vardır inilerim

Dağlar ile taşlar ile Çağırayım Mevlam seni Seherlerde kuşlar ile Çağırayım Mevlam seni

Su dibinde mahiyle Sahralarda ahu ile Abdal olup yahu ile Çağırayım Mevlam seni

Gökyüzünde Îsa ile Tur Dağında Musa ile Elindeki asa ile Çağırayım Mevlam seni

Yunus okur diller ile Ol kumru bülbüller ile Hakk’ı seven kullar ile Çağırayım Mevlam seni

Canlar canını buldum Bu canım yağma olsun Assı ziyandan geçtim Dükkanım yağma olsun

Ben benliğimden geçtim Gözüm hicabına açtım Dost vaslına eriştim Gümanım yağma olsun

İkilikten usandım Birlik hanına kandım Dürd-i şarabın içtim Dermanım yağma olsun

Varlık çün sefer kıldı Dost ondan bize geldi Viran gönül nur doldu Cihanım yağma olsun

Yunus ne hoş demişsin Bal ü şeker yemişsin Ballar balını buldum Kovanım yağma olsun

Aşk imandır bize gönül cemaat Dost yüzü kıbledir, daimdir salat Dost yüzün göricek şirk yağmalandı Onunçun kapuda kaldı şeriat

Kimsenin dinine hilaf demeyiz Din tamam olunca doğar muhabbet Yunus öyle esridi ol kapıda Diler ki olmaya ebedi azad

Kılalım seyran, edelim Cevlan Mest olup hayran şeyh eşiğinde

Nice bir ülfet, edelim uzlet Çekelim halvet şeyh eşiğinde

Bıraktım arı, istedim yarı Kestim zünnarı şeyh eşiğinde

Aldım himmeti, geçtim zulmeti Buldum hayatı şeyh eşiğinde

Yunus’um elhak Didar’a müştak Eriştim aşka şeyh eşiğinde

Bilirim seni, yalan dünyasın Evliyaları alan dünyasın

Kaçan kurtulsa, kuş kurtulaydı Şahin kanadın kıran dünyasın

Sevdiğim aldın, beni ağlattın Dönüp yüzüme gülen dünyasın

Süleyman tahtın sen viran kıldın Masumlar boynunu buran dünyasın

Severim ben seni candan içerü Yolum vardır bu erkandan içerü

Şeriat, tarikat yoldur varana Hakikat, marifet andan içeri

Beni bende demen bende değilim Bir ben vardır bende, benden içerü

Süleyman kuş dilin bilür dediler Süleyman var Süleymandan içerü

Tecelliden nasib erdi kimine Kiminin maksudu bundan içerü

Senin aşkın beni benden aluptur Ne şirin derd bu dermandan içerü

Miskin Yunus gözü tuş oldu sana Kapunda bir kuldur senden içerü

Sözleri

İyi sözün aslın bilen derdi bu söz nerden gelir Söz aslını anlamayan sanır bu söz benden gelir

Zehirle pişmiş aşı, kim yemeye gelir.

Seni sigaya çeken bir molla kasım gelir.

Çok mal haramsız, çok söz yalansız olmaz.

Bütün alemi bir şahsiyette toplamak, Cenab-ı Hakka zor gelmez..

Kasdım budur şehre varam Feryad u figan koparam!

Ne elif okudum ne cim, varlığındadır kelecim

Gönül kitabından okur, eline kalem almadı. Bundan dahı virdün bize, ol huriyi çüft ü halal

Andan dahi geçti arzum, azmüm sana kaçmağ-i çün.

Mevlana Hüdavendigar bize nazar kılalı

Anun görklü nazarı gönlümüz aynasıdır.

Yunus Emre Müzesi

Yunus Emre Müzesi, Eskişehir İli Mihalıççık ilçesi Yunus Emre (eski Sarıköy) köyündeki müzedir; Kültür Bakanlığı'nca Yunus Emre Türbesinin mimarisine uygun olarak 13 yüzyıl mimarisi tarzında yapılmış ve 1974 yılında ziyarete açılmıştır.

Müzenin bir bölümünde, Yunus Emre Zaviyesine ait 4 berat, 7 muhasebe koçanı, birinci ve ikinci mezarlarından nakli sırasında çekilmiş fotoğraflar ile Yunus Emre'yi tanıtıcı kitaplar sergilenmektedir. Diğer bölümlerde ise bölgenin etnografik malzemeleri ile Selçuklu dönemi taş süslemeciliğinin en güzel örneklerini veren mimari parçalar sergilenmektedir

Ayrıca bakınız

Yunus Emre - Görüşleri ve sanatı

Yunus Emre - Yaşam felsefesi

Yunus Emre Müzesi

Yunus Emre

Eserleri

Bunlar dışında:

Şiirleri

Sözleri

Yunus Emre Müzesi

Ayrıca bakınız

yunus emre

İlgili konular

yunus emre Resimleri

Yunus emre

Yunus Emre (anlam ayrımı)

Yunus Emre Vakfı

Yunus Emre Oratoryosu

Yunus Emre Türbesi

Yunus Emre Enstitüsü

Yunus Emre Yıldırımer

Yunus

Yunus Emre

Yunus Emre Hakkında Detaylı Bilgi

Eserleri

Bunlar dışında:

Şiirleri

Sözleri

Yunus Emre Müzesi

Ayrıca bakınız

Yunus Emre Sözlük Anlamları

yunus emre

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

yunus emre Resimleri

Okuma Önerileri

Yunus emre

Yunus Emre (anlam ayrımı)

Yunus Emre Vakfı

Yunus Emre Oratoryosu

Yunus Emre Türbesi

Yunus Emre Enstitüsü

Yunus Emre Yıldırımer

Yunus