Türk Felsefesi

Kısaca: Türk felsefesinin ilk önemli metni Uygurca yazılmış Kutadgubilig`tir. Yusuf Has Hacib`in 1069`da yazdığı eser bir siyasetname ve ahlak kitabıdır. Yine aynı dönemde 1074`de Kaşgarlı Mahmud Divanü lügatı Türk ile ortaya çıkmıştır. Türklerin, Batı felsefesiyle tanışana kadar İslam`a dayanan felsefeleri vardı. Felsefe, İslam dini içindeki bir etkinlikti ve Arapçaile yapılıyordu. İlk akılcı felsefe 9. yüzyılda Mutezile akımıydı. İslam felsefesi Farabi, el ...devamı ☟

Türk felsefesinin ilk önemli metni Uygurca yazılmış Kutadgubilig`tir. Yusuf Has Hacib`in 1069`da yazdığı eser bir siyasetname ve ahlak kitabıdır. Yine aynı dönemde 1074`de Kaşgarlı Mahmud Divanü lügatı Türk ile ortaya çıkmıştır. Türklerin, Batı felsefesiyle tanışana kadar İslam`a dayanan felsefeleri vardı. Felsefe, İslam dini içindeki bir etkinlikti ve Arapçaile yapılıyordu. İlk akılcı felsefe 9. yüzyılda Mutezile akımıydı. İslam felsefesi Farabi, el-Kindi, İbn Sina, Biruni ile Aristoculuğu tanıdı. 8.-13. yüzyıllar arasında Yunan filozofları tercüme yoluyla İslam felsefesine girdi. İslam felsefesi bu yüzyıllarda Kelamiye akımıyla akılcılığı din temelinde savundu. Bunlar da Eşariye ve Matüridiye olarak iki kola ayrıldılar. Osmanlı felsefesi geleneksel dini felsefeydi. Hukuk, siyaset, ahlak felsefeleri ve mistik felsefe bu okulların medreselerinde ve sufi akımlarda gelişti. Büyük ölçüde hüccetülislam Gazali`ye dayanıyor ve akılcı İbn Rüşd`ü dışarda bırakıyordu. Osmanlı yenileşme düşüncesi Katip Çelebi ile başladı. İctihad kapısının kapatılmış olmasıyla felsefi gelişme de durmuştu. Tanzimat dönemiyle Batılılaşmaya başlayan Türklerde modern felsefe ilk olarak askeri ve teknik alanlarda, medrese dışında kurulan yeni okullarda yerleşti. Yanyalı Esat Efendi yeni Aristocu çeviriler yaptı.

19. yüzyıldaki yenileşme hareketlerinde Münif Paşa`yla başlayan Batı etkisi, Osmanlı aydınlarını üstün Batı siyaset ve bilimini memlekete uyarlamaya sevketmiştir. Yeni Osmanlılar derneğinde toplanan Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Agah Efendi, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa Fransız düşünürlerinin etkisinde kaldılar, laik felsefenin ilk başlatıcıları oldular, bu aydınlar geç kalmış Osmanlı aydınlanmacıları ve ansiklopedistleriydi.

Batı dillerinden Türkçeye ilk çevrilen eser 1895`te Descartes`ten İbrahim Efendi`nin çevirdiği ``Ulumda Taharri ve Hakikate Dair Usul Hakkında Nutuktur. İlk pozitivist Beşir Fuat 1887`de intihar etmiştir. Abdülhamit döneminde Jön Türkler Batı felsefesini uyarlamaya çalıştılar. Ahmet Rıza ve Abdullah Cevdet, materyalist felsefe üzerine yazdılar. Meşrutiyetle birlikte gelen özgürlük ortamında ortaya çıkan Türkçü, İslamcı ve Batıcı düşünce akımları bu dönemde zengin düşünce ürünleri ortaya koydular. Maddeci, ruhçu, ahlakçı, ateist, Freudçu, enerjetik, Kantçı, sezgici, milliyetçi düşüncelerin temsilcileri Ahmet Şuayp, Suphi Ethem, Rıza Tevfik, Baha Tevfik, Celal Nuri, Filibeli Ahmet, Ziya Gökalp, Mustafa Şekip, Ahmet Naim, Ahmet Hilmi, Salih Zeki, İsmayıl Hakkı, İsmail Fenni, İsmail Hakkı İzmirli, Mehmet İzzet, Mehmet Ali Ayni, Mehmet Emin Erişirgil`di. Adında felsefe geçen dergiler çıktı: ``Felsefe``, ``Felsefe Mecmuası``, ``Yeni Felsefe Mecmuası``, ``Ceridei Felsefiye``, ``Felsefe Istılahatı Mecmuası``, ``Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuası``. Türk felsefecileri İslam ile Batı düşüncesi arasında kalmışlığın sorunlarını irdelediler. Felsefe sorunları din ve çağdaşlaşma tartışması temelindeydi.

Cumhuriyetten sonra yayımlanan ilk felsefe dergisi ``Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuasıdır (1927). Kurucuları Mehmet Servet ile Hilmi Ziya`dır. Kadrocular bir siyaset felsefesi geliştirmeye çalıştılar. Türk felsefesi gelişirken, Anadolu felsefesi olarak Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat, Cevat Şakir`le ortaya çıktı, hümanizm gelişti. Nasyonel Sosyalistlerden kaçarak Türkiye`ye gelen bilginlerden Ernst Von Aster felsefe tarihi dersleri verdi. Macit Gökberk, Halil Vehbi, Mazhar Şevket, Nusret Hızır, Haydar Rıfat, Ziyaeddin Fahri, Nermi Uygur, Takiyettin Mengüşoğlu, Bedia Akarsu, Hüseyin Batuhan, Önay Sözer, Cemil Meriç, Erol Güngör, Teoman Durali, İsmail Tunalı, Necla Arat, Mazhar Şevket, Ioanna Kuçuradi, Suut Kemal, Afşar Timuçin, Orhan Hançerlioğlu, Selahattin Hilav, Bedrettin Cömert yeni akımları tanıttılar. Demokrasi döneminde Marksist felsefenin bütün klasikleri tercüme edildi, Varoluşçuluk, yeni pozitivizm, yeni Hegelcilik, yeni Kantçılık ve postmodern filozofların eserleri Türkçeye kazandırıldı. Son yıllarda liberal felsefenin temsilcileri de Türkçeye çevrildi. Cumhuriyetin ilk döneminde Felsefe Cemiyeti, Felsefe Yıllığı, Felsefe Derneği kuruldu. 1974`de kurulan Felsefe Kurumu, 1979`da Türkiye Felsefe Kurumu adını almıştır. 1987`de Ankara`da bir dernek daha kurulmuştur: Felsefe Derneği. Adı Türk Felsefe Derneği olmuştur. Başta İstanbul, Marmara, Ankara, Hacettepe ve ODTÜ üniversitelerinde Felsefe Bölümlerinde akademik çalışmalar yapılmıştır.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Felsefe listesi
2 yıl önce

Holizm - Antroposantrizm - Sovyetler Birliği'nde felsefe - Doğu felsefesi - Batı felsefesi‎ - Hümanizm - Hasidizm İdealizm - İlerlemecilik - İşrakilik -...

Dil felsefesi
2 yıl önce

Dil felsefesiyle ortak konuları olan diğer felsefe dalı Zihin Felsefesi!dir. Dil felsefesi, felsefenin dil ile uğraşan bir dalıdır. Örneğin dil, bilinç...

Dil felsefesi, Aristoteles, Aydınlanma Çağı, Bertrand Russell, Felsefe Portalı, John L. Austin, Ludwig Wittgenstein, Platon, Pythagoras, Willard van Orman Quine, Carnap
Batı felsefesi tarihi
6 yıl önce

Stoikler ve Plotinus'a yer verilmiştir. 2. Cilt: Ortaçağ, İslam Felsefesi - Hristiyan Felsefesi Özgün adı Catholic Philosophy. Eserin bu cildinde Russell,...

Lapta Türk Birliği SK
6 yıl önce

ortamında çalışmalarını sürdürmektedir. Kulüp felsefesi şekillenip yavaş yavaş netleşmeye başlayan Lapta Türk Birliğin'de,bu felsefe çerçevesinde futbolcular...

Niyazi Öktem
2 yıl önce

Bilgiler Fakültesinde Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi ve Toplum Bilim derslerine girdi. Bilgi Üniversitesi'nde Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi okuttu.1998...

Niyazi í–ktem, 1944, 1964, 1971, 1972, 1977, 1981, 1988, 1989, 1994, 1997
Mehmed Niyazi Özdemir
6 yıl önce

(2000). ISBN 978-975-437-331-7 Millet ve Türk Milliyetçiliği (2000). ISBN 978-975-437-349-3 Türk Tarih Felsefesi (2008). ISBN 978-975-437-697-5 ^ https://www...

Macit Gökberk
2 yıl önce

çalışmalarını da Felsefe Arşivi dergisinde yer alan Hegel’in Devlet Felsefesi ve Hegel Felsefesi-Yaşayan Yönleriyle adlı yazılarında sergilenmiştir. Dil konusunun...

Macit Gökberk, 15 Ağustos, 1908, 1932, 1935, 1940, 1941, 1942, 1948, 1949, 1954
Arda Denkel
6 yıl önce

aldıktan sonra Türkiye’ye döndü ve Boğaziçi Üniversitesi’nde dil ve bilgi felsefesi, felsefe tarihi, bilgi kuramı üzerine dersler vermeye başladı. 1988’de...

Arda Denkel, 1949, 1972, 1981, 1984, 1985, 1986, 1988, 1989, 1994, 1995