Sokollu Mehmet Paşa

Kısaca: Sokollu Mehmed Paşa ya da gerçek adıyla Bayo Sokoloviç (Mahlasıyla Tavil; 1505 - 11 Ekim 1579), I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. ...devamı ☟

Sokollu Mehmet Paşa
Sokollu Mehmet Paşa

Sokollu Mehmet Paşa (1506 - 1579) Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve gene Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat devirlerinde toplam 14 yıl, 3 ay, 17 gün Osmanlı Devleti`nın sadrazamlığını yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Kanuni Sultan Süleyman`ın son vezir-i azamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu`nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibariyle hem de icraatları, projeleri ve kişiliği nedenleriyle en büyük Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. İki metreyi aşan boyu ile aynı zamanda en uzun boylu Osmanlı sadrazamı idi.

Sadrazamlıktan Önceki Hayatı

1506 yılında Bosna`nın Sokol (Slav dillerinde `şahin` demektir) kasabasında doğmuştur. Bu nedenle Balkan halkları arasında Mehmet Paşa Sokoloviç olarak anılır. 1519 yılında Devşirme sistemi ile çocuk yaşta Edirne Sarayına getirilmiş, Mehmet adı verilerek Türk ve Müslüman kültürü ile yetiştirilmiştir. Ardından İstanbul`a gönderildi. Topkapı Sarayı`nın Enderun Bölümünde çeşitli görevlerde bulundu. 1541`de Kapıcıbaşılığa yükseldi. 1546`da saray hizmetlerinde başarılı olanların dış göreve atanmaları yolundaki gelenek uyarınca Kaptan-ı Derya lığa getirildi. Görevde iken Trablusgarp Seferi`ne katıldı, İstanbul Tersanesini genişletti ve yeniledi. 1549`da vezirliğe yükselerek Rumeli Beylerbeyğine atandı.

Avusturya ile 1547`de imzalanan barış antlaşmasının bozulması üzerine Sokollu Mehmet Paşa 1551`de Erdel üzerinde yapılacak seferin komutanlığına getirildi. 80.000 kişilik orduyla Erdel`e giren Sokollu Mehmet Paşa önemli kaleleri aldı, ama Temeşvar Kuşatmasında başarılı olamayarak geri çekildi. Temeşvar 1552`de, Macaristan serdarlığına atlan Kara Ahmet Paşa ile alınabildi.

Kanuni Sultan Süleyman 1553`te Sokollu Mehmet Paşa`yı Rumeli askerlerinin başında Anadolu`ya gönderdi. Aynı yıl başlayan Nahçıvan Seferinde Sokullu komutasındaki Rumeli askerleri büyük başarı gösterdiler. Sefer dönüşünde Sokullu üçüncü kez vezirliğe yükselerek kubbealtı vezirleri arasına katıldı. Sokollu Mehmed Paşa, Kanuni`nin oğulları arasındaki mücadeleler sırasında da hep Selim`in yanında oldu. Nitekim taht mücadelesini Selim kazandı. Semiz Ali Paşa`nın sadrazamlığa yükselmesiyle ikinci vezir olan Sokullu, onun 1565`de ölmesiyle sadrazamlığa getirildi. Yaşı hayli ilerlemiş olan Kanuni çok güvendiği Sokullu`ya geniş yetkiler vermişti. 1561`de üçüncü vezir iken Kanuni Sultan Süleyman`ın torunu ve Sultan II. Selim`in kızı Esmehan Sultan ile evlendi.

Sadrazamlık Dönemi

Bu tarihten ölümüne kadarki 15 yıl boyunca Osmanlı devletinin idaresini fiilen elinde tuttu. Kanuni Sultan Süleyman`ın son seferi olan Zigetvar kalesi fethini, padişah öldükten sonra o idare etti. Kanuni Sultan Süleyman`ın ölümünü askerden II. Selim geliceye kadar saklayarak onu tahta çıkarmayı başardı. II. Selim döneminde sürekli sadrazamlıkta kaldı ve devlet işlerini idare etti. Sokullu 1568`de Avusturya ile 8 yıl süren bir barış antlaşması imzaladıktan sonra doğuya yöneldi. Amacı Osmanlı egemenliğini Asya`da ve doğu denizlerinde de güçlendirmekti. Portekiz`in Hint Okyanusu`ndaki artan etkiniğine karşın Kızıldeniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi`ndeki Osmanlı gemilerinin sayılarını attırdı. Hindistan ve Endonezya ile iyi ilişkiler kurmaya çalıştı. Sokollu ayrıca Tunus`u Osmanlı himayesi altına sokarak,Kuzey Afrika`yı da denetlemek istiyordu. Ama Piyale Paşa ve Lala Mustafa Paşa gibi karşıtların etkisiyle Divan 1570`de Kıbrıs`ın alınması kararını aldı. Sokullu Venediğe karşı böyle bir savaşın Avrupa`yı kendilerine karşı birleştireceği görüşündeydi. Ama Lala Mustafa Paşa Divan`a uyarak 1571`de Kıbrıs`a1 çıktı. Haçlı Donanması`nın misillemesinde Osmanlı donanması İnebahtı`da yenildi. Alınan ağır yenilgi karşısında Osmanlılara gelen bir Venedik elçisine "Biz sizden Kıbrıs`ı alarak kolunuzu kestik, siz ise donanmamızı yenmekle yalnızca sakalımızı kestiniz; unutmayın ki, kol bir daha yerine gelmez, ama sakal eskisindende gür çıkar." dedi. Gerçekten de Sokullu`nun dediği oldu ve Venedikliler barış istemek zorunda kaldılar. Daha sonra Osmanlı Donanması Tunus`u İspanyollardan aldı.

Sokullu 1574`te ölen II. Selim`in yerine geçen III. Murat döneminde de sadrazamlığını sürdürdü. Fakat artık eski gücü yoktu çünkü padişah da artık onun karşıtlarıyla işbirliği halindeydi. Sokullu yine de bazı siyasal başarılara imza attı. FasPortekiz akınlarından kurtardı, Avusturya`nın saray içine dönük oyunlarını etkisiz hale getirdi. Fakat baskılar artık iyice artmıştı, amcasının oğlu Budin Beylerbeyi Mustafa Paşa sudan bir nedenle idam ettirildi. 1579 yılında ise 3. Murat` ın eşi Safiye Sultan tarafından tutulan ve derviş kılığına girmiş bir yeniçeri tarafından hançerlenerek öldürüldü ve Eyüp`te defnedildi.

Sokullu Mehmet Paşa`nın Diğer Hizmetleri



Sokullu Mehmet Paşa 14 yıl süren sadrazamlığı boyunca usta bir siyasetçi olarak öne çıkmış, birçok askeri ve siyasal başarının elde edilmesinde birinci derecede rol almıştır. 60 yıllık devlet hizmeti sırasında da hiçbir görevinden alınmamış, daima bir üst göreve atanmış olması da ayrı bir özelliğidir. Sokullu bir tanesi İstanbul`da, diğerleri Lüleburgaz, Havsa (Edirne) ve Payas (Hatay)`ta bulunan beş külliyesi, imparatorluğun hemen her yanına yayılmış eserleri vardır.

Don ve Volga ırmakları arasında bir kanal açarak Osmanlı donanmasına Hazar Denizi yolunu açma, Süveyş Kanalı`nı açma, İzmit Körfezi-Sapanca Gölü-Sakarya Nehri üzerinden Karadeniz`e alternatif bir boğaz açma gibi çağının ötesinde projeleri vardı. Don-Volga kanalı için gerekli işgücü seferber edildi, ancak hava şartları nedeniyle çalışmalar sürdürülemedi. Süveyş Kanalı düşüncesiyle ön adım olarak Sudan zaptedildi. Ancak bu proje de sonuca ulaşamadı. Devlet teşkilatı içinde de önemli düzenlemeler yapmıştır.

Dipnotlar:

1- II. Selim zamanında Kıbrıs`ın fethi için Şeyhülislam Ebu`s Suud fetva vermiş ve Kıbrıs`a savaş açılmıştır. Kıbrıs, 1571`de Venedikliler`den alındı. O dönemde Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa, Kıbrıs`ın fethine Vedediklilerle olan ilişkiler nedeniyle karşı çıkmıştır.

} } }

} } }

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Sokollu Mehmed Paşa
2 yıl önce

adı Bayo Sokoloviç'di. Muvekit'e göre Sokollu Mehmet Paşa, Sokollu Ahmet Bey'in oğludur ve bu iddia, Mehmet Paşa'nın düzenleyip imzaladığı vakıfnamesine...

Sokollu Mehmed Paşa, Sokollu Mehmed Paşa
Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi (Kadırga)
2 yıl önce

Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi, Mimar Sinan'ın İstanbul Kadırga'da Şehit Mehmet Paşa yokuşunda bulunan ve cami ile külliyeden oluşan bir eseri. Sinan'ın...

Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi (Kadırga), 1571, Avlu, Kadırga, Külliye, Mimar Sinan, Sokollu Mehmet Paşa, Sırp, Taslak şablonları, Çini, İstanbul
Sokollu Mehmet Paşa Camii (Azapkapı)
2 yıl önce

Sokollu Mehmet Paşa Camii, İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün Galata ayağının dibinde, Azapkapı semtinde yer alan camidir. Mimar Sinan tarafından 1578'de...

Sokollu Mehmet Paşa Camii (Azapkapı), Cami, Galata, Mimar Sinan, Selimiye Camii, Sokollu Mehmet Paşa, Sokullu Mehmet Paşa Camii, Taslak, İstanbul, Azapkapı
Sokullu Mehmet Paşa Darülkurrası
6 yıl önce

Sokollu Mehmet Paşa Darülkurrası, 1579 yılında Sokollu Mehmet Paşa'nın isteği üzerine Mimar Sinan tarafından Eyüpsultan'da inşa edilen darülkurra. Dârülkurrâ...

Sokullu Mehmet Paşa Camii (Büyükçekmece)
2 yıl önce

Köprüsü'nün başındaki turistik alanda bulunur. "Sokollu Mescidi" olarak da bilinir. ^ a b "Sokullu Mehmet Paşa Mosque" (İngilizce). Büyükçekmece Belediyesi...

Sokullu Mehmet Paşa Camii (Büyükçekmece), 1567, Ahşap, Büyükçekmece, İstanbul, Cami, Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü, Kanuni Sultan Süleyman Çeşmesi, Kurşunlu Han, Kültür, Mescid, Mimar Sinan
Tavaşi Hasan Ağa
6 yıl önce

sonra Sokollu Mehmet Paşa'nın kölesi olmuştur. Sokollu Mehmet Paşa, onu azat etmesine rağmen Tavaşi Hasan Ağa ona bağlı kalmıştır. 1579 yılında Sokollu Mehmet...

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa
2 yıl önce

sefere çıkamadan felç geçirerek İstanbul'da öldü ve Eyüpsultan'daki Sokollu Mehmet Paşa türbesine gömüldü. Star TV de yayınlanan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde...

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa, 1604, 1606, 21 Haziran, 26 Temmuz, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa, Cerrah Mehmed Paşa, Civankapıcıbaşı Sultanzade Semiz Mehmed Paşa
Hasan Paşa Hanı
6 yıl önce

Osmanlılar tarafından alınmasından sonra üçüncü vali olan Sokollu Mehmet Paşa'nın oğlu Vezirzade Hasan Paşa tarafından 1572 ve 1575 yılları arasında yaptırılmıştır...