Savaş Komünizmi (Rusçası: Военный коммунизм; 1918 - 1921)Batılı tarihçiler tarafından Sovyetler Birliği 1918-1921 yılları arasındaki dönem boyunca uygulanan ekonomik ve siyasal sistem için kullanılır. Sovyet tarihçilerine göre bu sistem 1.Dünya Savaşı ve sonrasında yaşanan Rus İç Savaşı sırasında yıkılan normal ekonomik mekanizmaların yerine konan politikalardır. Bolşeviklerin bu politikayı uygulamadaki amacı şehirleri ve Kızılorduyu silahsız ve gıdasız bırakmamaktı. Savaş komünizmi kararı Yüksek Ekonomik Konsey (Vesenka) tarafından 18 Haziran 1918 tarihinde alınan kararla başlar ve Yeni Ekonomik Politikanın (NEP) ilan edildiği 21 Mart 1921 tarihine kadar yürürlükte kalır. İlkeleri Savaş Komünizmi aşağıdaki politikaları içerir: #Tüm sanayi kuruluşları devletleştirilmiştir ve merkezi yönetim yürürlüğe geçmiştir. #Dış ticarette devlet tekeli kurulmuştur. #İş disiplini artırılmıştır, grevler yasaklanmıştır. #İşçi olmayanlara gösterilen işlerde çalışma zorunluluğu getirilmiştir. #Nüfusun çoğunluğunun aç kalmaması için köylünün elindeki tarımsal fazla ürüne el konacaktır. #Gıda ve diğer birçok ihtiyaç maddesinde karne uygulanmasına başlanmıştır ve dağıtım merkezileştirilmiştir. #Özel işletmeler yasadışı ilan edilmiştir. #Demiryollarının sıkı denetlenmesi kabul edilmiştir. Gerekçeler Bütün bu uygulamalar Ekim Devriminden sonra ortaya çıkan iç savaş ortamında uygulamaya konulduğundan dolayı pratikte bazı sorunları barındırmaktaydı. Rusya'nın geniş bölgeleri Bolşeviklerin iktidarını kabul etmeyen Beyaz Ordunun ve ABD, Finlandiya, Japonya, Almanya gibi işgalci ülkelerin denetimindeydi, iletişim sıkıntıları yüzünden Bolşeviklere bağlı yerel yönetimler bile Moskova'da alınan merkezi kararlardan haberdar olamıyorlardı. Savaş komünizmi ilkelerinin sadece ekonomik bir siyaset mi yoksa ne pahasına olursa olsun iç savaşı kazanmak için atılmış bir adım mı olduğu tartışılmaktadır. Politikanın getirdikleri götürdükleri Bu politikanın getirdikleri ve götürdüklerini, aslında ilk olarak uygulanma amacının ne olduğunu kesinleştirerek irdelemek gerekir. Önde gelen Bolşeviklere göre bu politikanın tek bir amacı vardı, o da iç savaşı kazanmak. Örneğin Bolşevik lider Lenin, köylülerin ürünlerine yapılan zorla el koymanın sadece savaş zamanı koşulların dayatmasıyla yapılan bir uygulama olduğunu belirtmiştir. Ünlü anti-sovyet yazar Richard Pipes ise bunun tersini söyleyecek, Bolşeviklerin komünizmin eşitlikçi esaslarını bir an önce ve sonuçlarını düşünmeden hayata geçirmeye çalıştıklarını iddia edecektir. Savaş komünizmi uygulamaları zaten savaş yüzünden zorluklar içindeki halka daha da zor durumda bırakmıştır. Köylüler Bolşevik hükümet tarafından ellerinden alınan ürünlerden sonra yeni ürün ekmeyi reddedecek, şehirlerde aç kalan işçiler köylere göç etmeye başlayacak ve bu yüzden şehirde imal edilmiş ürün ile gıda malzemelerinin dolaşımı tehlikeye girecektir. 1918-1920 yılları arasında Petrograd şehri nüfusunun %75'ini, Moskova ise %50'sini kaybedecektir. Rusya'da olağanüstü cezalara rağmen karaborsa ortaya çıkacaktır. Rublenin değeri çok düştüğü için mallar arası değiş tokuş başlayacak ve 1921 yılı sanayi üretim seviyesi 1913 yılının %20'si seviyelerine düşecektir. Maaşların %90'ı ayni olarak ödenmeye başlanacaktır. Demiryollarının da içinde bulunduğu kötü durum, 7 yıllık savaşın getirdiği yıkım ve kuraklık dolayısıyla 3-10 milyon hayatını kaybedecektir. Sonuç Politikanın uygulandığı son dönemde ülke, işçi grevleri ve köylü ayaklanmalarına sahne olmuştur. Tambov köylü ayaklanması ülkeyi alt üst edecektir. Ancak dönüm noktası Kronştadt Ayaklanmasıdır. Mart 1921'de Ekim Devriminin öncü gücü denizcilerin üssü olan Kronstadt'da askerler ayaklanacaklardır. Bolşevik kuvvetlerinin önde gelen askerlerinin ayaklanması özellikle Lenin'i çok etkileyecek ve isyanların bastırılmasından sonra NEP politikalarına geçilecektir. Uygulanan politikanın dönemsel olmasına rağmen özellikle sanayi kurumlarının devletleştirilmesi ve dış ticaret tekeli gibi uygulamaları sadece bu politikaya has değil sosyalizmin kabul edilen genel uygulamalarındandır. Ayrıca bakınız *Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği *Rus İç Savaşı *Kızıl Ordu *Beyaz Ordu *NEP *Lenin *Stalin'i Anlamak
