Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Prokopius (Tarihçi)

Kısaca: Procopius of Caesarea ("Kayseryalı Procopius", Latin: Procopius Caesarensis, Yunanca: Προκόπιος ὁ Καισαρεύς; y. MS 500 – y. ...devamı ☟

Prokopius (tarihçi)
Prokopius (tarihçi)

Procopius of Caesarea ("Kayseryalı Procopius", Latin: Procopius Caesarensis, }}; y. MS 500 – y. MS 565) Bizans İmparatorluğu'nun, Filistin'li önde gelen aydınıdır. İmparator I. Justinian döneminde yapılan savaşlarda general Belisarius'a eşlik etmiş ve 6. yüzyılın en önemli tarihçisi olmuştur. "Justinian'ın savaşları", "Justinian'ın binaları" ve "Gizli Tarih" isimli kitapları yazmıştır. Antik dünyanın son büyük tarihçisi olarak anılır. Yazmaları Procopius'un yazmaları, İmparator I. Justinian'in hükümdarlığının ana bilgi kaynaklarıdır. Procopius, I. Justinian'in yaptığı savaşları anlatan Medhiye şeklinde sekiz tarih kitabı ve Justinian'in İmparatorluk'ta yaptıklarını anlattığı

Gizli Tarih

(Yunanca: Anekdota) isimli bir kitabı vardır. Bu kitapta, Procopius, yazdığı tarihe dahil etmediği skandalların olduğunu iddia eder.

Justinian'ın savaşları

Procopius'un

Justinian'ın savaşları

(}}, , "Savaşlar hakkında"),

Gizli Tarih

kadar bilinmese de, O'nun açıkçası en önemli çalışmasıdır. Tek cilt olarak basılan ilk yedi kitabın çok büyük kısmı 545 yılında tamamlanmış ama basımdan önce yüzyılın ortasında erken 551 yılına ait son olaylarla güncellenmiştir. İlk iki kitap (sıklıkla Pers Savaşı, Latince De Bello Persico olarak bilinir), Romalılarla ile Sasani İmparatorluğu arasında Mezapotamya, Suriye, Ermenistan, Lazika ve yaklaşık olarak bugüngü Gürcistan'da geçen savaşları anlatır. Sasani Şahı I. Kavad'e yapılan sefer, 532 yılındaki İstanbul'daki Nika ayaklanması, Kavad'ın halefi I. Hüsrev ile yapılan savaş ve O'nun Antakya'yı talan edip, orada yaşayanları Mezapotamya'ya götürmesi, 542 yılında İstanbul'da görülen veba salgını hakkında detaylar bu kitaplarda mevcuttur. Ayrıca, Procopius'un hamisi, Romalı general Belisarius'un kariyerinin erken dönemi hakkında bazı detaylar verir. Sonraki iki kitap (sıklıkla Vandal Savaşı, Latince De Bello Vandalico olarak bilinir), Belisarius'un, Afrika vilayetinde bulunan Vandal Krallığında karşı yürüttüğü savaşı anlatır. Kalan bir kitap (sıklıkla Got Savaşı, Latince De Bello Gothico olarak bilinir), Belisarius ve diğerlerinin, Ostrogotların egemenliği altındaki İtalya'nın yenin fethini anlatır. Napoli and Roma kuşatmaları hakkında da bilgiler mevcuttur. Sonradan, Procopius sekisinci bir kitap (sıklıkla Savaşlar VIII, ya da Got Savaşları IV olarak bilinir) eklemiştir, bu kitap ile tarihi Roma ordusunun Narses komutasında Ostrogot Krallığını yok ettiği 552/553 yılına getirmiştir. Bu sekisinci kitap İtalya ve Doğu cephesindeki seferleri anlatır.

Justinian'ın savaşları

, daha sonra yazılmış Bizans tarih yazmalarında etkili olmuştur. Procopius'un çalışmalarının devamı, ölümünden sonra, şair ve tarihçi Mirinalı Agathias tarafından devam ettirilmiştir.

Su Değirmenleri

Roma kuşatmasını anlattığı bu kitaların sonuncusunda Roma'nın batısında "Janiculum" adı verilen bir tepede bulunan bir su değirmeni anlattır.

Gizli Tarih

Meşhur

Gizli Tarih

(Latince Historia Arcana), yüzyıllar sonra Vatikan kütüphanesinde bulunmuş ve Lyon'da Niccolò Alamanni tarafından 1623 yılında basılmıştır. Varlığı "Suda" (yada Souda (Yunanca: Σοῦδα)) olarak adlandırılan 10. yüzyıl Antik Akdeniz'in Bizans Ansiklopedisi'nden bilinmekteydi. Bu ansiklopedide Anekdota (}}, Latince Anecdota, "yayınlanmamış yazmalar") olarak geçmekteydi.

Gizli Tarih

, "Justinian'ın savaşları" isimli yedi kitabın ilkiyle aynı yılları kapsamakla beraber, bu kitaplar basıldıktan sonra yazıldığı düşünülmektedir. Son görüşler, yazım tarihinin 550 ya da 558'ler götürür, ya da belki 562 gibi daha sonraya.

Gizli Tarih

, önceki komutanı ve hamisi Belisarius, Belisarius'un karısı Antonina ile beraber İmparator I. Justinian, karısı İmparatoriçe Theodora hakkında yaşadığı derin hayal kırıklıklarını açığa vurur. Anekdotlar, İmparator, karısı ve çevrelerinin özel yaşamları kadar halka açık hareketlerindeki gizli ruhu açığa çıkardığı iddia eder. Justinian, zalim, rüşvet alan, müsrif ve yetersiz şekilde değerlendirilmiştir. Theodora'nın ise, okuyucu, daha detaylı ele alındığını görür, şirretlikle birleşmiş müstehcen ve doymak bilmez şehvetle resmedilmiştir.

Justinian'ın binaları

Procopius'un

Justinian'ın binaları

(, , "Binalar Üzerine"), imparatorluktaki Justinian'in binaları üzerine yazdığı Medhiyedir.

Prokopius'un Eserleri

* Procopius. Procopii Caesariensis Opera Omnia. Haz. J. Haury, G. Wirth. Üç cilt. Leipzig: Teubner, 1976-64. (Yunanca metin.) * Procopius. History of Wars, The Anecdota or Secret History, On Buildings. Hazırlayan ve çeviren: H. B. Dewing. 7 cilt. Loeb Classical Library. Cambridge, Mass.: Harvard University Press and London, Hutchinson, 1914-40. (Yunanca metin ve İngilizce çeviri.)

Türkçe'ye Çevrilen Eserleri

* Prokopius. Bizans'ın Gizli Tarihi. Çeviren: Orhan Duru, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2011. * Prokopius. İstanbul'da Iustinianus Döneminde Yapılar, Birinci Kitap. Çeviren: Erendiz Özbayoğlu, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2004. * Prokopius. İstanbul'da İsyan ve Veba. Çeviren: Ali Calap, İstanbul: Lir Yayınevi, 2002.

Üzerine Yapılan İncelemeler (Türkçe)

* Düzgüner, Fırat. Iustiniaus Dönemi'nde İstanbul'da Yapılar: Procopius'un Birinci Kitabının Analizi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2004. * Ersoy, Tolga. Prokopios'un Yapıtlarında Perslerin Temsili. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2009. * Menzilcioğlu, Çiğdem. Latince sanat terimleri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme: Procopius "de Aedificiis". Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1994. * Zehiroğlu, A. Mican. "Prokopius'un Trabzon Seyahati", Tarih ve Toplum, Sayı: 200, Ağustos, 2000.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.