Noktürnal canlılar, gündüzleri dinlenen, geceleri aktif olan canlılar. Yarasa ve galago gibi bazı hayvanlar tamamen noktürnal iken, kedi gibi hem gündüz hem gece aktif olan ya da sadece alaca karanlıkta aktif olan canlılar da mevcuttur.
Noktürnal canlıların gece aktif olmalarının temel nedenleri, avlanma şansını artırmak, avcı hayvanlara yem olma riskini azaltmak ve su kaybını minimuma indirgemektir. Özellikle çölde yaşayan bazı canlı türlerinin noktürnal olacak şekilde adaptasyon geçirmeleri, bu canlı türlerinde osmoregülasyonu artırmıştır.
Noktürnal canlılar çoğunlukla güçlü koku alma ve/veya işitme duyularına sahiptirler. Hayvanat bahçelerinde ziyaret saatlerinde aktif olmalarını sağlamak amacıyla genellikle loş ışıklı bölmelerde muhafaza edilirler.
Normalde gündüzleri aktif olan bazı canlı türleri üreme dönemlerinde noktürnal karakteristikler gösterebilirler. Örneğin bazı su kuşları ile su kaplumbağaları kendilerini ve yavruları avcı hayvanlardan korumak amacıyla sadece geceleri yumurtlarlar ve yumurtlama bölgelerinde sadece geceleri toplanırlar.
Tamamen ya da kısmen noktürnal olan bazı canlılar
- Baykuş
- Yarasa
- Kedi
- Hamamböceği
- Kırkayak
- Tilki
- Uçan sincap
- Büyük beyaz kuyruklu sıçan
- Yeşil su kaplumbağası
- Kirpi
- Sırtlan
- Kanguru sıçanı
- Aslan
- Kiwi
- Güve
- Potto
- Rakun
- Kızılbacaklı pademelon
- Kokarca
- Şeker planörü
- Kaplan
- Ağaç kurbağası
- Batı tarla faresi
- Whippoorwill
- Wombat
- Kurt
