Tarihçesi
II.Şeyh Hasanan`ın (Şıx Hasenan) Karabal, Abbas, Kırğan ve Ferhat isimlerindeki dört evladı olur ve bu Zaza kabileleri ve ahfadından miraslarını alarak bugün birer teamül etmiş aşiret-kabile haline gelmişlerdir. Dimili dilindeki söylenişle Qerebaliyo, Abasu, Kırğu ve Feratu.Dersimde Kırğan Yerleşmeleri (Köy, Mezra)
Kırğanlıların merkezi Hozat Sin bucağıdır, dolayısıyla ilk olarak Dersimde Hozata yerleşmislerdir daha sonra Pülümür, Tercan ve Ovacik daki köylere yerleşirler. Kırğanlılar sadece Hozat ilcesinde 16 köy ve mezraya sahibdir, bunlar : Sinê, Şakak, Meterisa, Bornagê, Muskuragê, Rengulê, Askesor, Vere Khela (Sine bağlı), Qenda (Khenda), Gewrıkê, Mamles köyü ,Derê Ariyê (mezra), Derê Sılê Mexsi, Hegayê Teli (mezra), Mengusa köyü ve Boruca (mezra).Dersimde Kırğan aşireti hakkinda bilgiler
Kırğanlılar hakkinda bilgiler Jandarma Umum Kumandanlığının “Dersim” adlı yayınından alinmistir. (Bk. A.g.y, s. 72-105).1927-1931/1932 tarihleri arasındaki döneme ait bu bilgiler, Dersim`in 1937-38 öncesindeki Kırganlılar konusunda daha sağlıklı bir tahminde bulunmamıza imkan tanımaktadır.1927-1932 yıllarında Kırğanlıların 4000 kişilik bir nufüsü varmış , Servet olarak 1300 sığırları, 1000 koyunları, 3000 keçileri, 20 atları ve 50 katırları varmış. Dersim Isyanında Kırganlı Aşiretin Silah Mevcudu : 1000 veya 1500 (ilk rakam MAH/MİT Raporuna, ikincisi Umum Müfettişlik Raporu`na göredir).
Dersim Savaşında Kırğan aşireti
1914a€˜te Kırğanlılar Sin nahiye müdürünü kovdukları için Kırğan aşireti üzerine bir sefer yapılır.Sin`deki çatışmalarda Kırğan aşiret reisi Süleyman Ağa vurulunca aşireti teslim olur. Aşiretin teslim olmasıyla bu gafil asiret hükümet kuvvetlerine rehberlik yapar. Seyit Rıza`nın bu olaylar sırasında önce Kırğanlılar`a destek vaadettiği halde harekat başlayınca hükümet kuvvetlerine a€˜iltihaka€˜ ettiği ve bu tutumun Kırğanlılar ile Yukarı Abbasanlılar arasında 1930a€˜larda dahi hala süren bir gerginliğe neden olduğu kayd edilmektedir.Dersimde hep asiretler arasinda bir çekisme vardi.Kırğanlarin büyügü Satoglu Mehmet Seyid Riza`nin oglu Bava`nin elinden vurulunca Mistefaye Siliç`i çagirirlar o ki Dersim`in lokman hekimidir.Yarasina bakar, tedavi edip iyilestirir. Seyid Riza`nin oglu Bra Ibrahim (Bava), Hozat`a gelerek Abdullah Alpdogan idaresinin yöneticileriyle iliskiye geçmis ve yapilmakta olan askeri harekatin adil bir sekilde yapilmasini babasi adina dilemisti.Bra Ibrahim geri dönerken Kurmay Sevket`in hazirlamis oldugu bir plan geregince Kırğan asireti sinirlari içinde Dest köyünde konuk olur.Kirganlarin büyügü Satoglu Mehmet intikamini almak icin gece uyuyan Bavayi pusuya düsürüp feci bir sekilde öldürür.
Seyid Rizanin Genç evladinin öldürülmesi üzerine Seyid Riza , misilleme olarak Kırğan asiretinin merkezi Sin bucagini ve karakolunu basar. Ordu, Kırğan asireti esliginde saldiriya geçer. Böylece Seyid Riza ve asireti ile Bahtiyar asireti de baslamis bulunan çatismalara katilirlar.Çatismalar fiilen toplu bir direnise dönüsür.Asiretler arasinda genel bir birlik kurulamaz. Sadece Yukari Abbas, Bahtiyar, Ferhad, Karabal, Yusufan, Demenan ve Haydaranlar`dan olusan toplam 7 kadar asiret kendi aralarinda direnis için ittifak kurup Halvori-Vank civarinda yemin ederler ve topluca direnise geçerler. Daha sonra Kırğanlılar Türk kuvvetleri tarafindan imha edilmis ve reisleri Sal oglu Salman ile esi Hatice de birçok iskencelerle karsilastiktan sonra Sin köyünde kursuna dizilmislerdir, Kırğan asiretinden orduya siginanlar da birer birer toplatilarak; erkekler bulunduklari yerde kursuna dizilmis, kadin, kiz ve çocuklar samanliklara kapatilarak atesle yakilmislardir. Türkler Kırğanlilarin yerlerini askeri karargah yapmislar, meydanda kalan hayvanlarini orduya vermisler ve esyalari soygunculukta benzersiz olan Türk askerleri tarafindan yagmalanmistir.
