Siyasi Tarih
Kırgızlar, günümüzde yaşayan en eski Türk kavimlerinden biridir. Kırgızlar, Asya Hunları zamanında bu devlete bağlı olarak Baykal Gölünün batısında, İrtiş Nehri dolaylarında yaşıyorlardı. Kırgızlar Mukan Kağan döneminde Göktürklere bağlandılar. Göktürklerin Çin hakimiyeti altına girdiği 630-680 yılları arasında Kırgızlar bağımsız olarak yaşadılar. İkinci Göktürk devletinin kurulmasıyla yeniden Göktürklere bağlandılar. Kırgızlar bu dönemde sık sık ayaklandılar. Kırgızlar Göktürklerden sonra Uygurların hakimiyetine girdi.Kırgızlar 840 yılında Orhun bölgesine giderek Uygur hakimiyetini ortadan kaldırdılar ve Orta Asya hakimiyetini ele geçirdiler. Ötüken merkez olmak üzere Kırgız Devleti kuruldu. 920 yılında Moğol Kitan devleti, Kırgızları baskıya uğratarak, eski yerlerine göç etmelerine sebep oldu. 1207 yılında Moğol hakimiyetini kesin kabul eden Kırgızlar, Moğol hakimiyetine giren ilk Türkçe konuşan boy oldu. Yenisey nehri kıyılarında bulunan buluntular, Kırgızların ileri düzeyde bir medeniyete sahip olduklarını göstermektedir.
Kırgızlar, Moğollardan sonra hanlık seviyesinde varlıklarını devam ettirmişlerdir. Aynı soydan gelmelerine rağmen Rus devleti Kırgızları, Kırgız-Kazakları ile Kırgız hanlığı olarak ikiye ayırmıştır.
Hunlardan ber belki de daha eski olarak, başka boylara karışmadan günümüze gelmeye başaran Kırgızlar, 31 Ağustos 1991`de bağımsızlığına kavuşmuştur.
Bknz. Kırgızistan
Kırgızların Türk tarihine Katkıları
- Moğollara yenilmeleri, Türklerin merkezi olan Orhun ve çevresinin Moğollaşmasına neden olmuştur.
- Moğollar karşısında direnememeleri bütün Orta Asya Türk halklarının Moğollarla karşılaşmasına ve Türk medeniyetinin bu döneme kadar oluşturduğu miras ve varlıklarının Moğol istilasıyla tahrip edilmesine yol açmıştır.
- Günümüzde Moğolistan olarak anılan bölgede bir daha Türk devlet kurulamamıştır.
