Kanun-I Esasi Maddeleri

Kısaca: 1876 KANUNİ ESASİMemaliki Devleti OsmaniyeMadde 1 - Devleti Osmaniye memalik ve kıtaatı hazırayı ve eyalatı mümtazeyi muhtevi ve yekvücud olmakla hiçbir zamanda hiçbir sebeble tefrik kabul etmez. Madde 2 - Devleti Osmaniyenin payitahtı İstanbul şehridir ve şehri mezkurun sair bilâdı Osmaniyeden ayrı olarak bir gûne imtiyaz ve muafiyeti yoktur. ...devamı ☟

1876 KANUNİ ESASİ

Memaliki Devleti Osmaniye

Madde 1 - Devleti Osmaniye memalik ve kıtaatı hazırayı ve eyalatı mümtazeyi muhtevi ve yekvücud olmakla hiçbir zamanda hiçbir sebeble tefrik kabul etmez.

Madde 2 - Devleti Osmaniyenin payitahtı İstanbul şehridir ve şehri mezkurun sair biladı Osmaniyeden ayrı olarak bir gune imtiyaz ve muafiyeti yoktur.

Madde 3 - Saltanatı Seniyei Osmaniye Hilafeti Kübrayı İslamiyeyi haiz olarak Sülalei Âli Osmandan usulü kadimesi veçhile ekber evlada aittir.

Madde 4 - Zatı Hazreti Padişahi hasbelhilafe dini İslamın hamisi ve bilcümle tebeai Osmaniyenin hükümdar ve padişahıdır.

Madde 5 - Zatı Hazreti Padişahinin nefsi hümayunu mukaddes ve gayri mesuldür.

Madde 6 - Sülalei Âli Osmanın hukuku hürriye ve emval ve emlaki zatiye ve madamelhayat tahsisatı maliyeleri tekafülü umumi tahdındadır.

Madde 7 - Vükelanın azil ve nasbı ve rütbe ve menasıp tevcihi ve nişan itası ve eyalatı mümtazenin şeraiti imtiyazilerine tevfikan icrayı tevcihatı ve meskukat darbı ve hutbelerde namının zikri ve düveli ecnebiye ile muahedat akdi ve harb ve sulh ilanı ve kuvvei berriye ve bahriyenin kumandası ve harekatı askeriye ve ahkamı şeriye ve kanuniyenin icrası ve devairi idarenin muamelatına müteallik nizamnamelerin tanzimi ve mücazatı kanuniyenin tahfifi veya affı ve Meclisi Umuminin akt ve tatili ve ledeliktiza Heyeti Mebusanın azası yeniden intihap olunmak şartile feshi hukuku mukaddesi Padişahi cümlesindendir.

Tebaai Devleti Osmaniyenin Hukuku Umumiyesi

Madde 8 -Devleti Osmaniye tabiyetinde bulunan efradın cümlesine her hangi din ve mezhepten olur ise olsun bila istisna Osmanlı tabir olunur ve Osmanlı sıfatı kanunen muayyen olan ahvale göre istihsal ve izae edilir.

Madde 9 - Osmanlıların kaffesi hürriyeti şahsiyelerine malik ve aherin hukuku hürriyetine tecavüz etmemekle mükelleftir.

Madde 10 - Hürriyeti şahsiye her türlü taarruzdan masundur. Hiç kimse kanunun tayin ettiği sebeb ve suretten maada bir bahane ile mücazat olunamaz.

Madde 11 - Devleti Osmaniyenin dini İslamdır. Bu esası vikaye ile beraber asayişi halkı ve adabı umumiyeyi ihlal etmemek şartile memaliki Osmaniyede maruf olan bilcümle edyanın serbestii icrası ve cemaatı muhtelifiye verilmiş olan imtiyazatı mezhebiyenin kemakan cereyanı Devletin tahdi himayetindedir.

Madde 12 - Matbuat kanun dairesinde serbesttir.

Madde 13 - Tebaai Osmaniye nizam ve kanun dairesinde ticaret ve sanat ve felahet için her nevi şirketler teşkiline mezundur.

Madde 14 - Tebaai Osmaniyeden bir veya bir kaç kişinin gerek şahıslarına ve gerek umuma müteallik olan kavanin ve nizamata muhalif gördükleri bir maddeden dolayı işin merciine arzuhal verdikleri gibi Meclisi Umumiye dahi müddei sıfatile imzalı arzuhal vermeğe ve memurinin ef’alinden iştikaye selahiyetleri vardır.

Madde 15 - Emri tedris serbesttir. Muayyen olan kanuna tebaiyet şartile her Osmanlı umumi ve hususi tedrise mezundur.

Madde 16 - Bilcümle mektepler Devletin tahtı nezaretindedir. Tebaai Osmaniye’nin terbiyesi bir sıyakı ittihat ve intizam üzere olmak için iktiza eden esbaba teşebbüs olunacak ve mileli muhtelifenin umuru itikadiyelerine müteallik olan usulü talimiyeye halel getirilmiyecektir.

Madde 17 - Osmanlıların kaffesi huzuru kanunda ve ahvali diniye ve mezhebiyeden maada memleketin hukuk ve vezaifinde mütevasidir.

Madde 18 - Tebaai Osmaniyenin hidematı Devlette istihdam olunmak için devletin lisanı resmisi olan Türkçeyi bilmeleri şarttır.

Madde 19 - Devlet memuriyetinde umum tebaa ehliyet ve kabiliyetlerine göre münasip olan memuriyetlere kabul olunurlar.

Madde 20 - Tekalifi mukarrere nizamatı mahsusatına tevfikat kaffei tebaa beyninde herkesin kudreti nisbetinde tarh ve tevzi olunur.

Madde 21 - Herkes usulen mutasarrıf olduğu mal ve mülkten emindir. Menafii umumiye için lüzumu sabit olmadıkça ve kanunu mucibince değer bahası peşin verilmedikçe kimsenin tasarrufunda olan mülk alınamaz.

Madde 22 - Memaliki Osmaniyede herkesin mesken ve menzili taarruzdan masundur. Kanunun tayin eylediği ahvalden maada bir sebeble Hükumet tarafından cebren hiç kimsenin mesken ve menziline girilemez.

Madde 23 - Yapılacak usulü muhakeme hükmünce hiç kimse kanunen mensup olduğu mahkemeden başka bir mahkemeye gitmeye icbar olunamaz.

Madde 24 - Müsadere ve angarya ve cerime memnudur. Fakat muharebe esnasında usulen tayin olunacak tekalif ve ahval bundan müstesnadır.

Madde 25 - Bir kanuna müstenit olmadıkça vergi ve rüsumat namı ile ve namı aherle hiç kimseden bir akçe alınamaz.

Madde 26 - İşkence ve sair her nevi eziyet katiyen ve külliyen memnudur.

Vükelayı Devlet

Madde 27 - Mesnedi Sadaret ve Meşihatı İslamiye tarafı Padişahiden emniyet buyurulan zatlara ihale buyurulduğu missullu sair vükelanın memuriyetleri dahi ba iradei şahane icra olunur.

Madde 28 - Meclisi Vükela Sadrazamın riyaseti tahtında olarak aktolunup dahili ve harici umuru mühimmenin merciidir. Müzakeratından mühtacı istizan olanların kararları iradei seniye ile icra olunur.

Madde 29 - Vükeladan herbiri dairesine ait olan umurdan, icrası mezuniyet tahtında, bulunanları usulüne tevfikan icra ve icrası mezuniyeti tahtında olmıyanların Sadrazama arzeder. Sadrıazam dahi o makule mevaddan müzakereye muhtaç olmıyanların muktezasını icra veyahut tarafı Hazreti Padişahiden istizan ederek ve muhtacı müzakere bulunanları Meclisi Vükelanın müzakeresine arzeyliyerek müteallik buyurulacak iradei seniye mucibince iktizasını ifa eyler. Bu mesalihin envağ ve derecatı nizamı mahsus ile tayin olunacaktır.

Madde 30 - Vükelayı Devlet memuriyetlerine müteallik ahval ve icraattan mesuldür.

Madde 31 -Mebusan azasından biri veyahut birkaçı Heyeti Mebusanın dahili dairei vazifesi olan ahvaldan dolayı Vükelayı Devletten bir zat hakkında mes’uliyeti mucip şikayet beyan ettiği halde evvela Mebusanın nizamı dahilisi mucibince bu misillu mevaddin Heyete havalesi lazım gelip gelmiyeceğini müzakereye memur olan şubede tetkik olunmak üzere şikayeti müş’ir Heyeti Mebusan Reisine verilecek takrir, Reis tarafından nihayet üç gün zarfında o şubeye gönderilir ve bu şube tarafından tahkikatı lazime icra ve iştika olunan zat tarafından izahatı kafiye istihsal olunduktan sonra şikayetin şayanı müzakere olduğuna dair ekseriyetle terkip olunacak kararname Heyeti Mebusanda kıraat olunarak ve ledeliktiza şikayet olunan zat davetle bizzat veya bilvasıta vereceği izahat istima kılınarak azayı mevcudedin sülüsan ekseriyeti mutlakasile kabul olunur ise muhakeme talebini müş’ir mazbatası Makamı Sadarete takdim ile ledelarz müteallik olacak iradei seniye üzerine keyfiyet Divanı Âliye havale olunur.

Madde 32 - Vükeladan itham olunanların usulü muhakemeleri kanunu mahsus ile tayin edilecektir.

Madde 33 - Memuriyetlerinden hariç ve sırf zatlarına ait her nevi deavide vükelanın sair efradı Osmaniyeden asla farkı yoktur. Bu misillu hususatın muhakemesi ait olduğu mehakimi umumiyede icra olunur.

Madde 34 - Divanı Âlinin dairei ithamı tarafından müttehem olduğuna karar verilen Vükela tebriyel zimmet edinceye kadar vekaletten sakıt olur.

Madde 35 - Vükela ile Heyeti Mebusan arasında ihtilaf olunan maddelerden birinin kabulünde Vükela tarafından israr olunup da mebusan canibinden ekseriyeti ara ile tafsilen esbabı mucibe beyan ile katiyyen ve mükerreren reddedildiği halde Vükelanın tebdili veyahut müceddeden müddeti kanuniyesinde intihap olunmak üzere Heyeti Mebusanı feshi münhasıran yedi iktidarı Hazreti Padişahidedir.

Madde 36 - Meclisi Umumi mün’akit olmadığı zamanlarda Devleti bir muhataradan veya emniyeti umumiyeyi haleden vikaye için bir zarureti mübreme zuhur ettiği ve bu bapta vaz’ına lüzum görülecek kanunun müzakeresi için Meclisin celp ve cem’ine vakit müsait olmadığı halde Kanunu Esasi ahkamına mugayir olmamak üzere Heyeti Vükela tarafından verilen kararlar, Heyeti Mebusanın içtimaile verilecek karara kadar ba iradei seniye, muvakkaten kanun hüküm ve kuvvetindedir.

Madde 37 - Vükeladan her biri her ne zaman murad eder ise, Heyetlerin ikisinde dahi bulunmak veyahut maiyetindeki rüesayı memurinden birini tarafından vekaleten bulundurmak ve iradı nutukta azaya takaddüm etmek hakkını haizdir.

Madde 38 - İstizahı madde için Vükeladan birinin huzuruna Meclisi Mebusanda ekseriyetle karar verilerek davet olundukta ya bizzat bulunarak veyahut maiyetindeki rüesayı memurinden birini göndererek irad olunacak suallere cevap verecek veyahut lüzum görür ise mes’uliyetini üzerine alarak cevabını tehir etmek selahiyetini haiz olacaktır.

Memurin

Madde 39 - Bilcümle memurin nizamen tayin olunacak şerait üzere ehil ve müstahak oldukları memuriyetlere intihap olunacaktır ve bu veçhile intihap olunan memurlar kanunen mucibi azil hareketi tahakkuk etmedikçe veya kendisi istifa eylemedikçe veyahut Devletçe bir sebebi zaruri görülmedikçe azl ve tebdil olunamaz ve hüsnü hareket ve istikamet eshabından olanlar ve Devletçe bir sebebi zaruriye mebni infisal edenler nizamı mahsusunda tayin olunacağı veçhile terakkiyata ve tekaüt ve mazuliyet maaşlarına nail olacaklardır.

Madde 40 - Her memuriyetin vezayifi nizamı mahsus ile tayin olunacağından her memur kendi vazifesi dairesinde mes’uldür.

Madde 41 - Memurun amirine hürmet ve riayeti lazımeden ise de itaati kanunun tayin ettiği daireye mahsustur. Hilafı kanun olan umurda amire itaat mes’uliyetten kurtulmağa medar olamaz.

Meclisi Umumi

Madde 42 - Meclisi Umumi Heyeti Âyan ve Heyeti Mebusan namlarile başka başka iki heyeti muhtevidir.

Madde 43 - Meclisi Umuminin iki heyeti beher sene teşrisani iptidasında tecemmu eder ve ba iradei seniye açılır ve mart iptidasında yine ba iradei seniye kapanır ve bu heyetlerden biri diğerinin müctemi bulunmadığı zamanda mün’akid olamaz.

Madde 44 - Zati Hazreti Padişahi, Devletçe görülecek lüzum üzerine Meclisi Umumiyi vaktinde dahi açar ve müddeti muayyenei içtimaını da tenkis veya temdit eder.

Madde 45 - Meclisi Umuminin yevmi küşadında Zatı Hazreti Padişahi veyahut taraflarından bilvekale Sadrıazam hazır olduğu ve Vükelayı Devlete iki heyetin azayı mevcudesi birlikte bulundukları halde resmi küşat icra olunup senei cariye zarfında Devletin ahvali dahiliye ve münasebatı hariciyesine ve senei atiyede ittihazına lüzum görülecek tedabir ve teşebbüsata dair bir nutku hümayun kıraat olunur.

Madde 46 - Meclisi Umumi azalığına intihap veya nasbolunan zevat Meclisin yevmi küşadında Sadrazam huzurunda ve o gün hazır bulunmıyan olur ise mensup olduğu heyet müçtemi olduğu halde reisleri huzurunda Zatı Hazreti Padişahiye ve vatanına sadakat ve Kanunu Esasi ahkamına ve uhdesine tevdi olunan vazifeye riayetle hilafından mücanebet eyliyeceğine tahlif edilir.

Madde 47 - Meclisi Umumi azası rey ve mütalea beyanında muhtar olarak bunlardan hiçbiri bir guna vaad ve vaid ve talimat kaydı altında bulunamaz ve gerek verdiği reylerden ve gerek Meclisin müzakeratı esnasında beyan ettiği mütalealardan dolayı bir veçhile ithal olunamaz; meğer ki Meclisin Nizamnamei Dahilisi hilafına hareket etmiş ola. Bu takdirde nizamnamei mezkur hükmünce muamele görür.

Madde 48 - Meclisi Umumi azasından birinin hiyanet ve Kanunu Esasiyi nakız ve ilgaya tasaddi ve irtikap töhmetlerinden biri ile müttehem olduğuna mensup olduğu Heyet azayı mevcudesinin sülüsan ekseriyeti mutlakasile karar verilir veyahut kanunen hapis ve nefyi mucib bir ceza ile mahkum olur ise azalık sıfatı zail olur ve bu ef’alin muhakemesile mücazatı ait olduğu mahkeme tarafından rüyet ve hükmolunur.

Madde 49 - Meclisi Umumi azasından herbiri reyini bizzat ita eder ve herbirinin müzakerede bulunan bir maddenin red ve kabulüne dair rey vermekten içtinaba hakkı vardır.

Madde 50 - Bir kimse zikrolunan iki heyetin ikisine birden aza olamaz.

Madde 51 - Meclisi Umumi Heyetlerinden ikisinde dahi mürettep olan azanın nıfsından bir ziyade hazır bulunmadıkça müzakereye mubaderet olunamaz ve kaffei müzakerat sülüsan ekseriyetile meşrut olmayan hususatta hazır bulunan azanın ekseriyeti mutlakası ile karargir olur ve tesavii ara vukuunda reisin reyi iki addedilir.

Madde 52 - Bir kimse şahsına müteallik davasından dolayı Meclisi Umuminin iki Heyetinden birine arzuhal verdiği halde eğer evvela ait olduğu memurini Devlete veyahut o memurların tabi bulundukları mercie müracaat etmediği tebeyyün ederse arzuhali red olunur.

Madde 53 - Müceddeden kanun tanzimi veya kavanini mevcudeden birinin tadili teklifi Vükelaya ait olduğu gibi Heyeti Ayan ve Heyeti Mebusanın dahi kendi vazifei muayyeneleri dairesinde bulunan mevad için kanun tanzimini veyahut kavanini mevcudeden birinin tadilini istidaya salahiyetleri olmakla evvelce Makamı Sadaret vasıtası ile tarafı Şahaneden istizan olunarak iradei seniye müteallik buyrulur ise ait olduğu dairelerden verilecek izahat ve tafsilat üzerine layihalarının tanzimi Şurayı Devlete havale olunur.

Madde 54 - Şurayı Devlette bilmüzakere tanzim olunacak kavanin layıhaları Heyeti Mebusanda badehu Heyeti yanda tetkik ve kabul olunduktan sonra icrayı ahkamına iradei seniyei Hazreti Padişahi müteallik buyrulur ise düstürel amel olur ve işbu heyetlerin birinden katiyen reddolunan kanun layihası o senenin müddeti içtimaiyesinde tekrar mevkii müzakereye konulamaz.

Madde 55 - Bir kanun layıhası evvela Heyeti Mebusanda badehu Heyeti Ayanda bend bend okunup ve her bendine rey verilüp ekseriyeti ara ile karar verilmedikçe ve bedel karar heyeti mecmuası için dahi betekrar ekseriyetle karar hasıl olmadıkça kabul olunmuş olmaz.

Madde 56 - Bu Heyetler Vükeladan veya onların göndereceği vekillerden veya kendi azalarından olmayan veyahut resmen davet olunmuş memurinden bulunmayan hiç kimseyi gerek asaleten ve gerek bir cemaat tarafından vekaleten bir madde ifadesi için gelmiş olduğu halde asla kabul edemez ve ifadelerini istima eyliyemez.

Madde 57 - Heyetlerin müzakeratı lisanı Türki üzere cereyan eder ve müzakere olunacak layıhaların suretleri tab ile yevmi müzakereden evvel azaya tevzi olunur.

Madde 58 - Heyetlerde verilecek reyler ya tayini esami veyahut işaratı mahsusa veyahut reyi hafi ile olur. Reyi hafi usulünün icrası azayı mevcudenin ekseriyeti arası ile karar verilmeğe mütevakkıftır.

Madde 59 - Her Heyetin inzibatı dahilisini münhasıran kendi reisi icra eder.

Heyeti Âyan

Madde 60 - Heyeti Âyanın reisi ve azası nihayet miktarı Heyeti Mebusan azasının sülüsü miktarını tecavüz etmemek üzere doğrudan doğruya tarafı Hazreti Padişahiden nasbolunur.

Madde 61 - Heyeti Âyana aza tayin olunabilmek için asar ve efali umumun vüsuk ve itimadına şayan ve umuru Devlette hidematı memduhesi mesbuk ve mütearif zevattan olmak ve kırk yaşından aşağı bulunmamak lazımdır.

Madde 62 - Heyeti Âyan azalığı kaydı hayat iledir. Bu memuriyetlere vükelalık ve valilik ve ordu müşirliği ve kazaskerlik ve elçilik ve patriklik ve hahambaşılık memuriyetinde bulunmuş olan mazulinden ve berri ve bahri ferikandan ve sıfatı lazimeyi cami sair zevattan münasipleri tayin olunur. Kendü talepleri Devletçe sair memuriyete tayin olunanlar azalık memuriyetinden sakıt olur.

Madde 63 - Heyeti Âyanın azalık maaşı şehri onbin kuruştur. Başka bir nam ile Hazineden muvazzaf olan azanın maaş ve tayini eğer onbin kuruştan dun ise ol miktara iblağ olunur ve eğer onbin kuruş veya ziyade ise ibka olunur.

Madde 64 - Heyeti Âyan Heyeti Mebusandan verilen kavanin ve muvazene layihalarını tetkik ile eğer bunlarda esası umuru diniyeye ve Zatı Padişahinin hukuku seniyesine ve hürriyete ve Kanunu Esasi ahkamına ve Devletin tamamiyeti mülkiyesinde ve memleketin emniyeti dahiliyesine ve vatanın eshabı müdafaa ve muhafazasına ve adabı umumiyeye halel verir bir şey görür ise mütalaasını ilavesile ya kat’iyen red veyahut tadil ve tashih olunmak üzere Heyeti Mebusana iade eder ve kabul ettiği layihaları tastik ile Makamı Sadarete arzeyler ve Heyete takdim olunan arzuhalları bittetkik lüzum görür ise ilavei mütalaa ile beraber Makamı Sadarete takdim eder.

Heyeti Mebusan

Madde 65 - Heyeti Mebusanın miktarı azası tebaai Osmaniyeden her ellibin nüfus zükurda bir nefer olmak itibariyle tertip olunur.

Madde 66 - Emri intihap reyi hafi kaidesi üzerine müessestir. Sureti icrası kanunu mahsus ile tayin olunacaktır.

Madde 67 - Heyeti Mebusan azalığı ile Hükümeti memuriyeti bir zat uhdesinde içtima edemez. Fakat Vükeladan intihap olunanların azalığı mücazdır. Vesair memurinden biri mebusluğa intihap olunur ise kabul edip etmemek yedi ihtiyarındandır. Fakat kabul ettiği halde memuriyetinden infisal eder.

Madde 68 - Heyeti Mebusan için azalığa intihabı caiz olmayanlar şunlardır: Evvela tebai Devleti Âliyeden olmıyan saniyen nizamı mahsusu mucibince muvakkaten hizmeti ecnebiye imtiyazını haiz olan salisen Türkçe bilmiyen rabian otuz yaşını ikmal etmiyen hamisen hini intihabta bir kimsenin hizmetkarlığında bulunan sadisen iflas ile mahkum olup da iadei itibar etmemiş olan sabian sui ahval ile müştehir olan saminen mahcuriyetine hüküm lahik olup ta fekki hacir edilmeyen tasian hukuku medeniyeden sakıt olmuş aşiren tabiiyeti ecnebiye iddiasında bulunan kimselerdir. Bunlar mebus olamaz. Dört seneden sonra icra olunacak iltihaplarda mebus olmak için Türkçe okumak ve mümkün mertebe yazmak dahi şart olacaktır.

Madde 69 - Mebusan intihabı umumisi dört senede bir kerre icra olunur ve her mebusun müddeti memuriyeti dört seneden ibaret olup fakat tekrar intihap olunmak caizdir.

Madde 70 - Mebusların intihabı umumisine Heyetin mebdei içtimaı olan teşrini saniyeden laakal dört mah mukaddem başlanılır.

Madde 71 - Heyeti Mebusan azasının herbiri kendini intihap eden dairenin ayrıca vekili olmayıp umum Osmanlıların vekili hükmündedir.

Madde 72 - Müntehipler intihap edecekleri mebusları mensup oldukları dairei vilayet ahalisinden intihap etmeğe mecburdur.

Madde 73 - Bu iradei seniye Heyeti Mebusan feshile dağıtıldığı halde nihayet altı ayda müçtemi olmak üzere umum mebusanının müceddeden intihabına başlanılacaktır.

Madde 74 - Heyeti Mebusan azasından biri vefat eder veya eshabı hacriyei meşruadan birine duçar olur veya bir uzun müddette meclise devam etmez veyahut istifa eder veya mahkumiyet veya kabulü memuriyet cihetile azalıktan sakıt olursa yerine nihayet gelecek içtimaa yetiştirmek üzere usulü veçhile diğeri tayin olunur.

Madde 75 - Münhal olan mebusluk makamlarına intihap olunacak azanın memuriyeti gelecek intihabı umumi zamanına kadardır.

Madde 76 - Mebuslardan herbirine beher sene içtimai için Hazineden yirmibin kuruş verilecek ve şehri beşbin kuruş maaş itibarile memurini mülkiye nizamına tevfikan azimet ve avdet harcırahı ita kılınacaktır.

Madde 77 - Heyeti Mebusan Riyasetine Heyet tarafından ekseriyetle üç ve ikinci ve üçüncü riyasetlere üçer nefes ki cem’an dokuz zat intihap olunarak huzuru şahaneye arzile bunlardan birisi riyasete ve ikisi reis vekaletlerine ba idaei seniye tercih ve memuriyetleri icra kılınır.

Madde 78 - Heyeti Mebusanın müzakeratı alenidir. Fakat bir maddei mühimmeden dolayı müzakeratı hafi tutulmak Vükela canibinden veyahut Heyet Mebusanın azasından onbeş zat tarafından teklif olundukta Heyetin içtima ettiği mahal azanın maadasından tahliye edilerek teklifin red veya kabulü için ekseriyeti azaya müracaat edilir.

Madde 79 - Heyeti Mebusanın müddeti içtimaiyesinde azadan hiç biri Heyet tarafından ithama sebebi kafi bulunduğuna ekseriyetle karar verilmedikçe veyahut bir cünha veya cinayet icra ederken veya icrayı müteakip tutulmadıkça tevkif ve muhakeme olunamaz.

Madde 80 - Heyeti Mebusan kendüye havale olunacak kavanin layihalarını müzakere ile bunlardan umuru maliyeye ve Kanunu Esasiye taaluk eder maddeleri red veya kabul veyahut tadil eder ve mesarifi umumiye muvazene kanununda gösterildiği veçhile Heyeti Mebusanda tafsilatile tetkik olunduktan sonra miktarına Vükela ile birlikte karar verilür ve buna karşılık olacak varidatın keyfiyeti ve kemmiyeti ve sureti tevzi ve tedariki kezalik Vükela ile birlikte tayin edilir.

Mehakim

Madde 81 - Kanunu mahsusuna tevfikan tarafı Devletten nasbolunan ve yedlerine beratı şerif verilen hakimler layenazildir. Fakat istifaları kabul olunur. Hakimlerin terekkiyatı ve meslekleri ve tebdili memuriyetleri ve tekaüdleri ve bir cürüm ile mahkumiyet üzerine azil olunmaları dahi kanunu mahsusu hükmüne tabidir ve hakimlerin ve mehakim memurlarının matlup olan evsafını işbu kanun irae eder.

Madde 82 - Mahkemelerde her nevi muhakeme alenen cereyan eder ve ilamatın neşrine mezuniyet verir. Ancak kanunda musarrah esbaba mebni mahkeme muhakemeyi hafi tutulabilir.

Madde 83 - Herkes huzuru mahkemede hukukunu muhafaza için lüzum gördüğü vesaiti meşruayı istimal edebilir.

Madde 84 - Bir mahkeme vazifesi dahilinde olan davanın her ne vesile ile olursa olsun rüiyetinden imtina edemez ve bir kerre rüyetine veyahut rüiyeti için iktiza eden tahkikatı evvileyeye başlandıktan sonra tatil veya taviki dahi caiz olamaz; meğer ki müddei davadan keffiyed etmiş ola. Şu kadar ki cezaya müteallik deavide Hükümete ait olan, hukuk nizamı vechile yine icra olunur.

Madde 85 - Her dava ait olduğu mahkemede rüyet olunur. Eşhas ile hükümet beynindeki davalar dahil mehakimi umumiyeye aittir.

Madde 86 - Mahkemeler her türlü müdehelattan azadedir.

Madde 87 - Deavii şer’iye mehakimi şer’iyede ve deavii nizamiye mehakimi nizamiyede rüyet olunur.

Madde 88 - Mahkemelerin sunuf ve vezaif ve selahiyetinin derecat ve taksimatı ve hükkamın tavzifi kavanine müstenittir.

Madde 89 - Her ne nam ile olur ise olsun bazı mevaddı mahsusayı rüiyet ve hükmetmek için mehakimi muayene haricinde fevkalade bir mahkeme veyahut hüküm vermek selahiyetini haiz komisyon teşkili kat’a caiz değildir. Fakat kanunen muayyen olduğu veçhile tayini mevla ve tahkim caizdir.

Madde 90 - Hiçbir hakim hakimlik sıfatiyle Devletin maaşlı bir başka memuriyetini uhdesinde cemedemez.

Madde 91 - Umuru cezaiyede hukuku ammeyi vikayeye memur müddei umumiler bulunacak ve bunların vezaif ve derecatı kanun ile tayin kılınacaktır.

Divanı Âli

Madde 92 - Divanı Âli otuz azadan mürekkeptir. Bunların onu Heyeti Âyan ve onu Şurayı Devlet ve onu Mahkemeyi Temyiz ve İstinaf rüesa ve azasından kur’a ile tefrik ve tayin olunarak Heyeti Âyan dairesinde lüzum göründükçe ba iradei seniye akdolunur. Vazifesi Vükela ile Mahkemei Teyiz rüesa ve azasının ve zat ve hukuk şahane aleyhinde harekete ve Devleti bir hali muhataraya ilkaya tasaddi eyliyenlerin muhakemesidir.

Madde 93 - Divanı Âli ikiye münkasem olup biri Dairei İthamiye ve biri Divanı Hükümdür. Daireyi İthamiye dokuz azadan ibaret olup bunun üçü Heyeti Âyan ve üçü Divanı Temyiz ve İstinaf ve üçü Şurayı Devlet azasından Divanı Âliye alınacak aza içinden kur’a ile intihap olunur.

Madde 94 - Bu daire şikayet olunan zevatın müttehem olup olmadığına sülüsan ekseriyetile karar verir ve Dairei İthamiyede bulunanlar Divanı Hükümde bulunamaz.

Madde 95 - Divanı Hüküm, yedisi Heyeti Âyan ve yedisi Divanı Temyiz ve İstinaf ve yedisi Şurayı Devlet rüesa ve azasından olmak üzere Divanı Âli azasının yirmibir neferinden mürekkep olarak Dairei İthamiye tarafından muhakemesi lazım olduğuna karar verilmiş davalar hakkında azayı murettebenin sülüsan ekseriyetile kat’iyen ve kavanini mevzuasına tatbikan hükmeder ve hükümleri kabili istinaf ve temyiz değildir.

Umuru Maliye

Madde 96 - Tekalifi Devletin hiçbiri bir kanun ile tayin olunmadıkça vaz’ ve tevzi istihsal olunamaz.

Madde 97 - Devletin büdçesi varidat ve mesarifatı takribiyesini mübeyyin kanundur. Tekalifi Devletin vaz’ ve tevzi ve tahsil emrinde müstenit olacağı kanun budur.

Madde 98 - Büdçe yani Muvazenei Umumiye Kanunu Meclisi Umumide madde be madde tetkik ve kabul olunur. Varidat ve mesarifatı muhammeninin müfredatını cami olmak üzere ana merbut olan cedveller nızamen tayin olunan numunesine tevfikan aksam ve fusul ve mevaddı müteaddideye münkasem olarak bunların müzakeresi dahi fasıl icra edilir.

Madde 99 - Muvazenei Umumiye Kanunu mütealilk olduğu senenin dühulünde mevkii icraya konulabilmek için layihası Hey’eti Mebusana Meclisi Umuminin küşadı akabinde ita olunur.

Madde 100 - Bir kanunu mahsus ile muayyen olmadıkça emvali Devletten muvazene haricinde sarfiyat caiz olamaz.

Madde 101 - Meclisi Umuminin münakit bulunmadığı esnada esbabı mücbireyi fevkaladeden dolayı muvazene haricinde masraf ihtiyarına lüzumu kavi tahakkuk eder ise mesuliyeti Heyeti Vükelaya ait olmak ve Meclisi Umuminin küşadı akabinde ana dair kanun layıhası Meclisi Umumiye verilmek üzere o masrafın tesviyesi için iktiza eden mebaliğin tarafı Hazreti Padişahiye arz ve istizan ile sadır olacak iradei seniye üzerine tedarik ve sarfı caiz olur.

Madde 102 - Muvazene Kanununun hükmü bir seneye mahsustur. O senenin haricinde hükmü cari olamaz ancak bazı ahvali fevkaladeden dolayı Meclisi Mebusan muvazeneyi kararlaştırmaksızın fesih olunduğu halde hükmü bir seneyi tecavüz etmemek üzere bir kararname ile Vükelayı Devlet ba iradei seniye senei sabıka muvazenesinin cereyanı ahkamını Meclisi Mebusanın gelecek içtimaına kadar temdit ederler.

Madde 103 - Muhasebei Kat’iye Kanunu müteallik olduğu senenin varidatında istihsal olunan mebaliğ ile yine o senenin mesarifatına vukubulan sarfiyatın miktarı hakikisini mübeyyin olarak bunun şekil ve taksimatı dahi Muvazenei Umumiye tamamile mutabık olacaktır.

Madde 104 - Muhasebei Kat’iye Kanununun layihası müteallik olduğu senenin hitamından itibaren nihayet dört sene sonra Meclisi Umumiye ita olunur.

Madde 105 - Emevali Devletin kabız ve sarfına memur olanların muhasebelerini rüiyet ve devairden tanzim olunan sai muhasebelerini tetkik ederek hulasai tetkikat ve neticei mütalaatını her sene bir takriri mahsus ile Heyeti Mebusana arzeylmek üzere bir Divanı Muhasebat teşkil olunacaktır. Bu divan her üç ayda bir kerre ahvali maliyeyi Riyaseti Vükela vasıtasile ba takrir tarafı Hazreti Padişahiye dahi arzeder.

Madde 106 - Divanı Muhasebatın azası oniki kişiden mürettep olacak ve herbiri Heyeti Mebusandan ekseriyetle azlinin lüzumu tastik olunmadıkça memuriyetinde kaydı hayat ile kalmak üzere ba iradei seniye nasbolunacaktır.

Madde 107 - Divanı Muhasebet azasının evsaf ve vezayifinin tafsilatı ve sureti istifade ve tebdil ve terakki ve tekaüdü ve ahkamının keyfiyeti teşkili bir nizamı mahsus ile tayin olunacaktır.

Vilayat

Madde 108 - Vilayetin usulü idaresi, tevsii mezuniyet ve tefriki vezayif kaidesi üzerine müesses olup derecatı nizamı mahsus ile tayin kılınacaktır.

Madde 109 - Vilayet ve leva ve kaza merkezlerinde olan idare meclislerile senede bir defa merkezi vilayette içtima eden Meclisi Umumi azasının sureti intihabı bir kanunu mahsus ile tevsi olunacaktır.

Madde 110 - Vilayet Mecalisi Umumiyesinin vezayifi yapılacak kanunu mahsusunda beyan olunacağı veçhile turuku meabir tanzimi ve itibar sandıklarının teşkili ve sanayi ve ticaret ve felahatın teshili gibi umuru nafiaya müteallik mevad hakkında ve umuma ait maarif ve terbiyenin intişarı yolunda müzakerata şamil olmakla beraber, tekalif ve mürettebatı miriyenin sureti tevzi ve istihsalinde ve muamelatı sairede kavanin ve nizamatı mevzua ahkamına muhalif gördükleri ahvalin müteallik olduğu makam ve mevkilere tebliğ ile tashih ve ıslahı zımmında arzı iştika etmek selahiyetini dahil muhtevi olacaktır.

Madde 111 - Müsakkafat ve müstagallat ve nukudu mevkufe hasılatının şurutu vakfiyesi ve teamülü kadimi veçhile meşrutun lehine ve hayrat ve müberrata sarfolunmak üzere vasiyet edilen emvalin vasiyetnamelerde muharrer olduğu üzere musalehine sarfına ve emvali eytamın nizamnamei mahsusu veçhile sureti idaresine nezaret etmek üzere her kazada her milletin bir cemaat meclisi bulunacak ve bu meclisler tanzim edilecek nizamatı mahsusası veçhile her milletin müntehap efradından mürekkep olacaktır. Ve mecalisi mezkure mahalleri hükümetlerini ve Vilayet Mecalisi Umumiyesini kendilerine merci bilecektir.

Madde 112 - Umuru belediye Dersaadet ve taşralarda bilintihap teşkil olunacak Devairi Belediye Meclislerile idare olunacak ve bu dairelerin sureti teşkili ve vezaifi ve azasının sureti intihabı kanunu mahsus ile tayin kılınacaktır.

Mevaddı Şita

Madde 113 - Mülkün bir cihetinde ihtilal zuhur edeceğini müeyyid asar ve emarat görüldüğü halde Hükumeti seniyenin o mahalle mahsus olmak üzere muvakkaten (idarei örfiye) ilanına hakkı vardır. (İdarei örfiye) kavanin ve nizamatı mülkiyenin muvakkaten tatilinden ibaret olup (idarei örfiye) tahtından bulunan mahallin sureti idaresi nizamı mahsus ile tayin olunacaktır. Hükumetin emniyetini ihlal ettikleri idarei zabıtanın tahkikatı mevsukası üzerine sabit olanların memaliki mahrusai şahaneden ihraç ve teb’id etmek münhasıran Zatı Hazreti Padişahinin yedi iktidarındadır.

Madde 114 - Osmanlı efradının kaffesince tahsili maarifin birinci mertebesi mecburi olacak ve bunun derecat ve teferrüatı nizamı mahsus ile tayin kılınacaktır.

Madde 115 - Kanunu Esasinin bir maddesi bile hiçbir sebep ve bahane ile tatil veya icradan iskat edilemez.

Madde 116 - Kanunu Esasinin mevaddı mündericesinden bazılarının icabı hale ve vakte göre tagyir ve tadiline lüzumu salih ve kat’i göründüğü halde zikri ati şerait ile tadili caiz olabilir. Şöyle ki, ya Heyeti Vükela veya Heyeti Âyan veya Heyeti Mebusan tarafından işbu tadile dair bir teklif vukubulduğu halde evvela Meclisi Mebusanda azayı mürettebenin sülüsan ekseriyetile kabul olunur ve kabul Meclisi Âyanın kezalik sülüsan ekeriyetile tastik edildikten sonra iradei seniye dahi sudur eder ise tadilatı meşruha düstürulamel olur ve Kanunu Esasinin tadili teklif olunan bir maddesi berveçhi meşruh müzakeratı lazimesinin icrasile iradei seniyesinin suduruna kadar hüküm ve kuvvetini gaip etmeksizin meriyülicra tutulur.

Madde 117 - Bir maddei kanuniyenin tefsiri lazım geldikte umuru adliyeye müteallik ise tayini manası Mahkemei Temyize ve idarei mülkiyeye dair ise Şurayı Devlete ve işbu Kanunu Esasiden ise Heyeti Âyana aittir.

Madde 118 - Elyevm düsturülamel bulunan nizamat ve teamül ve adet ileride vazolunacak kavanin ve nizamat ile tadil veya ilga olunmadıkça meriyülicra olacaktır.

Madde 119 - Meclisi Umumiye dair olan fi 10 Şevval sene 93 tarihli Talimatı Muvakkatenin cereyanı ahkamı yalınız birinci defa içtima edecek Meclisi Umuminin müddeti inikadiyesi hitamına kadar olup ondan sonra hükmü cari değildir.

misafir - 8 yıl önce
1-kanun-i esasiye(osmanlı devleti anayasası) 2-teşkilat-ı esasiye(1921)(TBMM hükümetri anayasası) 3-1924-----türküye devleti cumhuriyetidir. 4-1961 5-1982(son anayasamız) yukarıdakiler TÜRKİYE CUMHURİYETİ anayasalarıdır. OKUDUĞUNUZUN İÇİN VE OKUYACAĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER...

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Meclis-i Âyan
6 yıl önce

padişaha, vatana, Kanunu Esasi hükümlerine ve vazifelerine sadık kalacaklarına dair ant içerlerdi. Mebusan heyetinin kabul ettiği kanun ve bütçe tasarıları...

Hıyanet-i vataniye kanunu
2 yıl önce

tarafından 29 Nisan 1920'de çıkarılan 2 numaralı Hıyanet-i Vataniye Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanun uyarınca, "Büyük Millet Meclisinin meşruiyetine isyana...

Vatana ihanet, 1991, El Kaide, Türk Ceza Kanunu, İkinci Dünya Savaşı, İngiltere, İstiklal Mahkemeleri, Alman Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, ABD Anayasası
Birinci Meşrutiyet
2 yıl önce

rejiminin ilk dönemi. Bu dönemin anayasası KanunEsasi, yürütme organı padişah II. Abdülhamid, yasama organı ise Meclis-i Umumi'dir. Osmanlı İmparatorluğu'nun...

Türkiye Cumhuriyeti, Anayasa, İttihat ve Teraki Cemiyeti, Siyaset, II. Meşrutiyet, Anayasa, Genç Osmanlılar, Jön Türkler
Türkiye'de laiklik
2 yıl önce

çok din ve devlet işlerini iç içe geçiren bir yapı getirdi. Kanun-u Esasi toplam 121 maddeden müteşekkil olarak oluşturuldu. II. Abdülhamit komisyonun çalışmaları...

Türkiye`de laiklik, 1924, 1925, 1926, 1928, 1931, 1933, 1949, 1956, 1982, 3 Mart
Türkiye'de anayasal süreç
2 yıl önce

23 Aralık 1876'da Mithat Paşa’nın hazırladığı Kanun-i Esasi ilan edilerek meşrutiyete geçildi. Kanun-i Esasî, şekli kritere göre bir anayasa olarak kabul...

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
2 yıl önce

sayılı Kanun, 31 Mayıs 2007 tarih ve 5678 sayılı Kanun, 9 Şubat 2008 tarih ve 5735 sayılı Kanun, Anayasa Mahkemesi'nin 5 Mayıs 2008 tarih ve 2008/16 Esas, 2008/116...

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982), 18 Ekim, 1982, Darbe, 1980, 12 Eylül, Türkiye Cumhuriyeti
Anayasa Koruma Konseyi
6 yıl önce

Koruma Konseyi (Farsça:شورای نگهبان قانون اساسی, Şura-yi Nigahban-i Kanun-i Esasi), İran'nde Anayasa'nın uygulanmasını denetleyen, gücünü ve etkisini...

Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir
6 yıl önce

Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir, Teşkilat-ı Esasiye Kanunundan bu yana Türkiye anayasasında yer alan, TBMM'de kürsünün arkasındaki duvarda tamamı...

Egemenlik, kayıtsız, şartsız milletindir!, Türkiye Cumhuriyeti