Kanun

Kısaca: Yazılı hukukun kaynaklarından biri. Kaide, prensip, kural. Bir çalgı aletinin adı. ...devamı ☟

Yazılı hukukun kaynaklarından biri. Kaide, prensip, kural. Bir çalgı aletinin adı. Rumi-şemsi senenin onuncu ve onbirinci ayının ortak adı (kanun-ı evvel= aralık, kanun-ı sani= ocak). Şam ile Baalbek şehirleri arasında bir yerin adı.

Kanun, Süryanice bir kelimedir. Yunancada da “Canon” olup, eski dilde çoğulu, “Kavanin” şeklinde kullanılırdı. Kanun, sözlükte “mikyas, ölçü, tartı” demektir. Kanun, bir şeyin umumi kaideleri veya genel prensipleridir.

Hukuki bir tabir olarak kanun, devletin yetkili organı tarafından usulüne (şekil ve şartlarına) uygun olarak konan ve ilan olunarak yürürlüğe (mer’iyete) sokulan hukuk kurallarıdır. Kanun, fertler arasındaki veya fertle devlet arasındaki münasebetleri düzenleyen ve herkes için bağlayıcı olan hukuk kurallarını içine alır. Kanun, bunu uygulamakla vazifeli organları bağlar. Gerek kaza organları (mahkemeler), gerek idare mercileri buna uymak mecburiyetindedir.

Her kanun, kendi ülkesinde geçerli ve bağlayıcıdır. Yazılı hukuk metni ve kaynağı olarak anayasadan sonra gelir. Tüzük, yönetmelik ve tamimlerden (genelge) evveldir. Kanunlar, genel ve düzenleyici hukuki tasarruflar (işlemler) olmakla beraber, bir ölüm cezasının tasdiki de kanundur. Fakat bu yalnız bir kişiyi ilgilendirir. Kanunlar herkesin uymak mecburiyetinde olduğu genel kurallardır. Kanun, genel ve yazılı olduğundan, her vatandaş davranışlarının nasıl bir sonuca bağlanacağını önceden bilir. Bu onlar için bir teminattır ve hukuk güvenliği sağlar. Kanunları herkes bilmek mecburiyetindedir, bilmemek özür değildir.

Kanun koyma işi, her ülkenin anayasasına göre değişir. Bir hükümdarın veya kralın, herhangi bir konudaki iradesi kanun olduğu gibi, halk meclislerinin veya parlamentoların usulüne uyarak koyduğu kurallar da kanun sayılmıştır.

Hukuk tarihinin başlangıcından bugüne kadar, her ülkede, çok çeşitli kanunlar tatbik olunmuştur. Genel hukuk tarihinde, bu kanunlar hakkında teferruatlı bilgiler vardır. Kanunlar bir ülkede tatbik edilen hukuk sistemine göre şekil almıştır. Beşeri hukukun uygulama sahası bulduğu batı dünyasında (Avrupa’da) kanunlar dört temel kaynağa dayanmıştır. Bunlar tabii hukuk düşüncesi, Roma ve Cermen hukuku ile Hıristiyanlık dinidir (Bkz. Hukuk). İslam hukukunun mer’iyyette (yürürlükte) olduğu ülkelerde kanunlar, İslam dininin kaynağı olan nasslara (ayet ve hadislere) uygunluk arz eder. Nass’ın bulunmadığı yerde örfe ve adetlere atıf yapılır. Bu hususta amme (kamu) hukukunun tanzimi ve tatbikinde devlet başkanının (halifenin) geniş yetkileri vardır.

Tarihte çeşitli devlet adamlarının ismiyle şöhret bulmuş ve uzun müddet ülkelerinde tatbik olunmuş kanunlar mevcuttur. Babil ülkesinde Hammurabi (M.Ö. 1792-1750) Kanunları, Romalıların Oniki Levha Kanunu, Atina’da Solon (M.Ö. 638-559) Kanunları bunlardan bazılarıdır.

Tarihte çeşitli devletler kurmuş olan Türkler de, gerek kamu gerekse hususi hukuka ait kanuni düzenlemeler yapmışlardır. İslamiyetten evvel tatbik edilen kanunlar hakkında Orhon Kitabeleri’nde, Kutadgu Bilig’de ve diğer yazılı kaynaklarda bilgiler mevcuttur. (Bkz. Kutadgu Bilig, Orhon Kitabeleri)

Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra, kamu ve özel hukukla ilgili kanuni düzenlemelerin tek kaynağını, Kur’an-ı kerim ve hadis-i şerifler teşkil etmiştir. Bilhassa Osmanlıların yüzyıllarca süren hukuk tatbikatında hükümdarların kamu hukuku sahasındaki kanuni düzenlemeleri “Kanunname” adı altındaki yazılı eserlerde bir araya getirilmiş ve ülkenin her yerinde aynı kaidelerin uygulanması sağlanmıştır. (bkz. Kanunname)

Bugün TC Anayasasına göre, kanunları TBMM yapar. Kanun teklif etme yetkisi Bakanlar Kuruluna ve TBMM üyelerine aittir. Bakanlar Kurulunun teklifine “Kanun Tasarısı”, milletvekillerinden gelen tekliflere “Kanun Teklifi” denir. Kanunlar mecliste usulüne uygun olarak görüşülüp kabul edilir. Cumhurbaşkanı tarafından tasdik edilerek Resmi Gazete’de yayınlandıktan sonra yürürlüğe girer. (1982 Anayasası mad. 88-89). Bunun yanında Meclisten müsaade alındıktan sonra, Bakanlar Kurulunun kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi de vardır (Anayasa mad. 91). (bkz. Kanun Hükmünde Kararname)

Kanunlar süreklidir. Kanunların yürürlükte kalması, bunların ancak hukuka uygun olmasına bağlıdır. Bu uygunluğa karar verme yetkisi Anayasa Mahkemesine aittir (Anayasa, mad. 146-153). Süreklilik taşımayan kanunlar da vardır. Af çıkarılması, bazı kişilere maaş bağlanması, vatandaşlıktan çıkarılma gibi durumlarda çıkartılan kanunlar süreklilik taşımaz. Kanun, çıkarıldığı tarihten sonrası için geçerlidir, makable (önceye) şamil olmaz. Fakat ceza kanunlarının failin lehine olan hükümleri makable şamil olurlar.

Tabii olaylar hakkında kullanılan kanun tabiri, birçok ilmi gerçekleri ifade eder. Fizik, kimya, biyoloji gibi bazı ilimlerde değişmeyen ve her yerde aynı olduğu ispat edilmiş birçok ilmi gerçeklere ve hatta bazı kimselerin ileri sürdüğü nazariyelere (hipotez, teori) de “kanun” adı verilmektedir. Tabii kanunlar, tabiatın davranışını, gözlenmiş olayları ve bu olaylar arasındaki bağlantıları anlatır. Mesela Mendel Kanunları, Kepler Kanunu, Evrensel Çekim Kanunları gibi. Bu tabii kanunlar olay ve gerçekleri sadece ifade eder, onların sebeplerini açıklamaz.

kanun

kanun (I) isim, hukuk (ka:nu:n) Arapça kanun
1. Yasa.
2. Geçerli olan kural: "Dünyanın en büyük kanunu, nefsini müdafaa ve muhafaza etmek için karnını doyurmaktır."- A. Ş. Hisar. Atasözü, deyim ve birleşik fiiller kanun çıkarmak  kanun yoluyla
kanun (II)
isim, müzik (ka:nu:n) Arapça kanun  Dikdörtgen biçiminde, bir köşesi kesik, yassı bir sandık üzerine gerilmiş tellerden oluşan, tırnak adı verilen çalgıçlarla çalınan ince saz çalgısı. kânun
isim, eskimiş (kâ:nu:n) Arapça kanun  Eski takvimde yer alan kânunusani, kânunuevvel ay adlarında geçen "ateş ocağı" anlamındaki söz: "Eski tabirle kânunları yani aralık ve ocak aylarını sevmem."- B. Felek.

kanun

Osmanlıca kanun kelimesinin Türkçe karşılığı.
(C.: Kavânin) Herkesin uyması için devletin teşri kuvveti tarafından konulan her türlü meşru nizam, kaide, emir, nehiy ve yasaklar. * Kaziye-i külliye. Kâinatta Allah'ın koyduğu değişmez nizam.

kanun

Türkçe kanun kelimesinin İngilizce karşılığı.
[Kanuni i Lekë Dukagjinit] n. law, act, code, canon, enaction, rule, statute, act of congress, act of parliament

kanun

yasa. dikdörtgen biçiminde, bir köşesi kesik gövdesi olan, diz üstünde çalınan telli çalgı.

kanun

Türkçe kanun kelimesinin Fransızca karşılığı.
loi [la], charte [la], code [le]

kanun

Türkçe kanun kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Gebot, Kanon, Lex

kanun

(Arapça) Erkek ismi 1. Devletin teşri, yasama kuvveti tarafından herkesçe uyulmak üzere konulan her türlü nizam, kaide kural. 2. Herhangi bir mevzu üzerindeki kanunu taşıyan kitap.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Kanun Hükmünde Kararname
2 yıl önce

hükûmetin çıkardığı, maddi anlamda kanun gücüne sahip, parlamentonun tasdiki ile şekli ve organik anlamda kanun gücünü kazanacak olan kararnamelerdir...

Kanun Hükmünde Kararname, 1982 Anayasası, Anayasa, Ansiklopedi, Bakanlar Kurulu, Hükümet, Kanun, Parlamento, Sıkıyönetim, TBMM, Türkiye
Kan
2 yıl önce

Kan, atardamar, toplardamar ve kılcal damarlardan oluşan damar ağının içinde dolaşan; akıcı plazma ve hücrelerden (alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları)...

Kan Doku, Akciğer, Akyuvar, Alyuvar, Anemi, Aort, Arter, Arteriyol, Atardamar, B hücresi, Bazofil
Kanun Kanundur (film, 1984)
6 yıl önce

Kanun Kanundur, 1984 yapımı, başrollerini Cüneyt Arkın ve Ahmet Mekin'in paylaştığı polisiye film. Yönetmenliğini Aykut Düz'ün üstlendiği filmin, yapımcılığını...

Kanun namına
6 yıl önce

Kanun Namına, şu anlamlara gelebilir. Kanun Namına (film, 1952), Lütfi Ömer Akad'ın yönettiği ve Ayhan Işık'ın başrolde oynadığı film. Kanun Namına (film...

Soyadı Kanunu
2 yıl önce

Soyadı Kanunu, her Türk vatandaşına bir soyadı taşıma yükümlülüğü getiren 2525 sayılı kanundur. İsviçre'den alınarak düzenlenen kanun[kaynak belirtilmeli]...

Soyadı Kanunu, Soyadı Kanunu
El-Kanun fi't-Tıb
2 yıl önce

El-Kanun fi't-Tıb veya Latince ismiyle Canon medicinae (Arapça: القانون في الطب el-Kanun fi el-Tıbb "Tıbbın Kanunu" veya "Tıpta Kanun"; Farsça: قانون Kanun...

Kan iftirası
2 yıl önce

Kan iftirası veya kan suçlaması, dini azınlıkların (çoğunlukla Yahudiler) çocukların kanlarını dini ayinlerde ve bayramlarda kullandıkları yönündeki iftira...

Kan grubu
2 yıl önce

Kan grubu, kandaki antikorlara bakılarak, kanın özelliğini belirtmek için oluşturulmuş sınıflandırma sistemidir. İnsanlarda A, B, AB ve 0 türleri mevcuttur...

Kan grubu, Antikor, Genotip, Kan, Rh, Sınıflandırma, Tranfüzyon, Türkiye