Hüseyin Baykara

Kısaca: Hüseyin Baykara (1430 - 1505) Timur Hanın torunu olup babası Muizzüddin Ömer Şeyhtir. 1438 yılında Herat'ta doğdu. 1470 (H. 874) yılında Şahruh'un oğlu Baysungur'un torunu Mirzâ Yâdigâr Muhammed'i bertaraf ederek; Horasan, Sîstân, Belh ve Harezm bölgelerine hâkim oldu. Böylece Tîmûr torunları arasındaki taht mücâdelelerine son verdi. ...devamı ☟

Hüseyin Baykara
Hüseyin Baykara

Hüseyin Baykara (1430 - 1505) Timur Hanın torunu olup babası Muizzüddin Ömer Şeyhtir. 1438 yılında Herat’ta doğdu. 1470 (H. 874) yılında Şahruh’un oğlu Baysungur’un torunu Mirza Yadigar Muhammed’i bertaraf ederek; Horasan, Sistan, Belh ve Harezm bölgelerine hakim oldu. Böylece Timur torunları arasındaki taht mücadelelerine son verdi.

Herat’ı başşehir yaptı. Devri, hakim olduğu yerlerde sulh ve sükun devri olduğu gibi, Herat da kültür merkezi durumuna geldi ve şöhreti dünyaya yayıldı. Hatta Uluğ Beyin ölümü üzerine sönmeye yüz tutmuş olan Semerkand medeniyeti, yerini Herat Medeniyetine bıraktı. Zamanında Herat’ta ilim tahsil eden talebe sayısı 12 bin kişiyi buldu.

İlim ve sanata çok fazla değer veren Hüseyin Baykara, alim ve şairleri sarayından eksik etmezdi. Böylece tarihte “Baykara Meclisleri” olarak zikredilen zevkli, eğlenceli, ilmi toplantılara yer verirdi. Onun meclislerinde Molla Cami, Hatıfi, Ali Şir Nevai gibi önde gelen İran ve Türk şairleri ile meşhur ressam Bihzad, tezkire sahibi Devletşah ve hat üstadı Sultan Ali de bulunurlardı.

Osmanlı tezkirelerinde “İran padişahı, cihan şahlarının şahı, fazılların görüp gözeticisi, beliğlerin koruyucusu, Acemin Hüsrev’i” şeklinde zikredilen Sultan Hüseyin Baykara’nın, Osmanlı hükümdarı ve muasırı Sultan İkinci Bayezid tarafından hatırının sayıldığı da bir gerçektir. Hatta şair Behişti’nin, Hüseyin Baykara’nın ricası üzerine İkinci Bayezid Han tarafından affedildiğini yine Osmanlı şuara tezkireleri kaydetmektedir.

En büyük hizmeti Türk dilini ve kültürünü himaye etmesidir. Zamanında Çağatay Türk Edebiyatı altın devrini yaşamış ve Türkçe'ye olan itibar artmıştır. Çağatay Türk Edebiyatının gelişme ve olgunlaşmasında Hüseyin Baykara’nın hizmeti büyüktür. Türkçe bir divanın sahibi olan Şair Hükümdar, şiirlerinde Hüseyni mahlasını kullanmış, küçüklükten beri birlikte büyüdükleri çocukluk ve mektep arkadaşı Ali Şir Nevai ile Türkçe'nin devlet ve edebiyat dili olması için çalışmış, Türkçe yazmayı emreden ferman çıkarmıştır. Hatta bununla da kalmayarak, devrinin ağır ve karışık hayatına rağmen, çeşitli Türk şive ve ağızlarına, halkiyatına aşina olarak, kendi milletinin edebi zevkini de tatmıştır. Ali Şir Nevai, onu Türk şivelerini en iyi bilenler arasında göstermekten zevk duymuştur.

Şiirlerinde lirizm (akıcılık ve coşturuculuk) hakimdir. Divan’ındaki gazellerin hepsini remel vezniyle yazmış, böylece Türk Edebiyatı içinde ayrı bir hususiyet taşımıştır. Heyecanlı, çekici ifadeler, tasvir güzelliği, canlı bir üslubu vardır. Türkçe'nin aşığı olan bu Hükümdar Şair, yalnız fermanda kalmamış, Divan’ı ile de Türkçe'ye hizmetini bilfiil ortaya koymuş, dili çok güzel kullanmış ve şiirlerinde yabancı kelimelere oldukça az yer vermiştir. Hüseyin Baykara'nın saltanatının yükselişine büyük emeği geçen, ilim ve sanat adamı olduğu kadar, müşavirlik de yapan, hatta devlet hizmetinde yer alan, devrin Türkçe savunucusu olan Mir Ali Şir Nevai, Mecalisü’n-Nefais adlı şuara tezkiresinin bir bölümünü ona tahsis ederek, bu hizmetini takdirle yad etmiştir.

Türkçe Divan’ından başka Mecalisü’l-Uşşak adlı Farsça biyografik bir eserin yazarı olduğu söyleniyorsa da bu durum şüphelidir. Kendisini ilim ve kültüre veren, Farsça şiirler de yazan Sultan Hüseyin Baykara, 36 yılı aşkın saltanat sürmüş ve 1506 (H. 911) yılında vefat etmiştir. Sağlığında Herat’ta hazırlattığı Kubbe-i Âliyye’de yatmaktadır.

Kaynak

Rehber Ansiklopedisi

Ayrıca Bakınız

  • Türk Boyları
  • Türk Hükümdarları
  • Müslüman Türk devletleri
  • Bu konuda henüz görüş yok.
    Görüş/mesaj gerekli.
    Markdown kullanılabilir.

    Hüseyin Baykara Resimleri

    1438
    2 yıl önce

    (dağılışı 1533). Sukotay Krallığı dağıldı (kuruluşu 1238). Haziran - Hüseyin Baykara, Timur İmparatorluğu hükümdarı ve şair (ö. 1506) 7 Haziran - Sultan...

    1438, 14. yüzyıl, 1433, 1434, 1435, 1436, 1437, 1439, 1440, 1441, 1442
    Ali Şîr Nevaî
    6 yıl önce

    Meşhed'de iken bin Baysüngör Beg öldü. Hüseyin Baykara ve Ali Şir Nevai'nin gelecekteki hedefleri ayrıldı. Huysein Baykara kendini devletin sultanı yapıp politik...

    1506
    2 yıl önce

    Dünya tarihi kitabıyla tanınan Venedikli tarihçi (d. 1436) 4 Mayıs - Hüseyin Baykara, Timur İmparatorluğu hükümdarı ve şair (d. 1438) 20 Mayıs - Kristof...

    1506, 15. yüzyıl, 1501, 1502, 1503, 1504, 1505, 1507, 1508, 1509, 1510
    Kat'ı
    4 yıl önce

    Mustafa Efendi Menâkıb-ı Hünerverân’da XV. yüzyılda Herat’ta yaşamış, Hüseyin Baykara himayesinde çalışan Abdullah Kātı‘ın (Herevî) kâğıt oyma sanatının...

    Kat`ı, Deri, Kanuni Sultan Süleyman, Kağıt, Sanat, Taslak
    İSKİ
    2 yıl önce

    (1971-1981) Ahmet Ölçer (1981-1984) Mehmet Baykara (1984-1984) Atom Damalı (1985-1989) İ. Ergun Göknel (1989-1993) Hüseyin Doğan (1993-1993) Hasan Fehmi Mani...

    Klasik Türk müziği bestecileri listesi
    2 yıl önce

    1954 Hüseyin Baykara - 1506 Hüseyin Dede (Eyyubi) - 1740 Hüseyin Efendi - 1720 Hüseyin Fahreddin Dede - 1911 Hüseyin Halis Efendi (Şeyh) - 1919 Hüseyin Sadeddin...

    Timurlular
    2 yıl önce

    bütün topraklar Akkoyunluların eline geçti. Timur hanedanından yalnız Hüseyin Baykara (1469-1506) Horasan'da tutunabilmiştir. Başkenti Herat, Orta Asya tarihinde...

    Akıncı (anlam ayrımı)
    6 yıl önce

    Halil Akıncı - Türk diplomat Hasan Tahsin Akıncı - Türk asker, bürokrat Hüseyin Naci Akıncı - Türk diplomat İbrahim Ethem Akıncı - Türk bürokrat Mehmet...