M.Ö. 4 yılında babası Büyük Hirodes tarafından dörde bölünen krallıktan kendine payına düşen toprakları Roma İmparatorluğuna bağlı bir Müvekkil devlet olarak yönetmeye başladı. Sepphoris ve Betharamphtha`daki projelerin inşaasından ve Celile denizinin batı kıyısında bulunan başkent Tiberya`nın imarından sorumluydu. Patronu İmparator Tiberius`un onuruna isimledirilen şehir, sonradan Rabbinik öğretinin merkezi haline gelecekti.
Antipa, daha önce kardeşi ile evlenmiş olan Herodias`la evlenebilmek için Nabatea kralı Aretas IV`ın kızı olan ilk karısından boşandı. Yeni Ahit`e göre, Antipa`nın Yahya Peygamberi tutuklatarak ölüme mahkum etmesinin nedeni onun bu evliliği lanetlemiş olmasıdır. Luka İncili, Nasıralı İsa`nın mahkeme için Pontius Pilate`nin huzuruna getirildiğinde, Antipa`ya ait topraklarda faaliyet gösterdiği için Pilate tarafından ona teslim edildiğini belirtir. Bu olayların kanuni dayanağı ve Antipa`ın mahkeme ile ilgisinin tarihi gerçekliği, bilimsel bir tartışma olagelmiştir. Vaftizci Yahya ile olan çatışmalarına ek olarak, tetrark`ın boşanması Aretas ile Perea ve Nabatea`nın sınırları hakkında var olan eski bir anlaşmazlığı da su yüzüne çıkardı. Anlaşmazlığın yol açtığı savaş Antipa için bir yıkımdı; Tiberius tarafından bir Roma karşı-saldırısı emri verildiyse de, İmparatorun 37 yılında ölmesi üzerine saldırı durduruldu. 39 yılında yeğeni Agrippa I tarafından yeni Roma imparatoru Caligula`ya karşı bir komplo kurmakla suçlanan Antipa, Galya`ya sürgüne gönderildi. Sürgününde kendisine Herodias eşlik etti ve bilinmeyen bir tarihte orada öldü.
Biyografisi
Erken dönem hayatı
Antipa, Yahudiye ve Malthace`nin Samaria kökenli kralı olan Büyük Hirodes`in oğludur.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17.20, ``Yahudilerin savaşları`` 1.562. Kesin doğum tarihi bilinmemekle birlikte muhtemelen M.Ö. 20 yılından öncedir.Milwitzky 638. Antipa, öz kardeşi Archelaus ve üvey kardeşi Philip ile birlikte Roma`da eğitim görmüştür.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17.20–21.Antipa, varis olarak babası Hirodes`in ilk tercihi değildir. Bu onur ilk olarak Hirodes`in Hasmonaean prensesi Mariamme`den olan çocukları Aristobulus ve Alexander`a verilmişti. Her ikisininde idam edilmeleri (M.Ö. 7 civarı) ve Hirodes`in en büyük oğlu Antipater`in babasını zehirlemeye çalışmaktan mahkum edilmesi üzerine (M.Ö. 5), artık yaşı ilerlemiş olan kral vasiyetini en genç oğlu Antipa`yı varisi yapacak şekilde gözden geçirmek durumundan kaldı.Bruce 6–7; Schürer 320–325. M.Ö. 4 yılında ölüm döşeğinde yatmakta olan Hirodes vasiyetini yeniden değiştirdi. Vasiyetin son haline göre, Antipa`nın büyük kardeşi Archelaus Yahudiye, İdumea ve Samarya bölgelerinin kralı olurken, Antipa tetrark olarak Celile ve Perea`nın yönetimine getiriliyordu. Philip ise Gaulanitis (Golan Tepeleri), Batanaea (güney Suriye), Trachonitis ve Auranitis (Hauran) bölgelerinin tetrark`ı oldu.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17.188–189, ``Yahudilerin savaşları`` 1.664.
Yahudiye`nin Roma`ya bağımlı bir krallık olması nedeniyle Hirodes`in veraset planlarının Augustus tarafından onaylanması gerekiyordu. Her üç varis de iddialarına destek bulmak amacıyla Roma`ya gitti. Antipa tüm krallığın kendisine miras bırakıldığı vasiyeti savunurken diğerleri Hirodes`in bölünmeyi sağlayan son vasiyetini ortaya sürdüler. Yahudiye`nin doğrudan Roma`ya bağlanmasını isteyen ancak yinede kral olarak Antipa`yı diğer kardeşlerine tercih eden Roma`da yerleşik Hirodes hanedanı üyelerine rağmen, Augustus Yahudiye topraklarının Hirodes`in son vasiyetinde öngördüğü şekilde bölünmesini büyük ölçüde onayladı. Ayrıca Archelaus kendisi için öngörülen ve kraldan daha alt bir seviye olan "Aile reisi" (ethnarch) unvanıyla hoşnut edildi.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17.224–249, 299–323.
Saltanatı
M.S. 29 yılı civarına doğru
Archelaus, Augustus tarafından yetersiz bulunup 6 yılında bir prefect`le yer değiştirildiği halde, Antipa Celile ve Perea`yı 42 yıl boyunca yönetmeye devam etti.Bruce 8. Hükmettiği topraklar Decapolis bölgesi tarafından Celilenin kuzeyinde ve Parea`nın güneyinde ikiye ayrılmıştı (haritaya bkz.). Antipa görevi üstlendiğinde her iki bölgeninde istikrarına yönelik tehlikeler ortaya çıkmıştı. Antipa Roma`da Augustusla sorunları halletmeye uğraştığı sırada , Hezekiah oğlu Celileli Yahuda önderliğindeki bir grup Celiledeki Sepphoris sarayına saldırmış, para ve silahları gaspederek bölgeyi alt üst etmişlerdi.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17.271–272, ``Yahudilerin savaşları 2.56. Bu Yahuda, Quirinius nüfus sayımına karşı ayaklanan Celileli Yahuda ile aynı kişi olabilir (Schürer 381). Suriye`nin Romalı valisi Quinctilius Varus tarafından emredilen bir karşı saldırı sonucu Sepphoris kenti yakıldı ve sakinleri köle olarak satıldı. Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17.288–289, ``Yahudilerin savaşları`` 2.68. Bu arada Perea, Romalılar ve Yahudilerle uzun ve gergin ilişkilere sahip Nabatea Krallığı ile de sınır komşusuydu.Perea tarihi için, bkz. Schürer 574–586.
Antipas`ın çözümünün bir parçası, kurucu olarak babasının bir ayak izlerini takip etmekti. Sepphoris`i yeniden kurup tahkim etti ve aynı zamanda Parea`daki Betharamphtha`ya bir sur ilave etti.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.27, ``Yahudilerin savaşları`` 2.168. Betharamphtha şehrinin adı önce Augustus`un karısı Livia`ya atfen Livias, ardından da Augustus`un kızı Yaşlı Julia`ya istinaden Julias olarak değiştirildi.Bruce 9; Schürer 342. Ancak Tetrark`ın en dikkat çekici imar faaliyeti Celile denizi kıyılarından kurulan ve adını Augustus`un 14 yılındaki ölümünden sonra Roma tahtına çıkan Tiberius`tan alan Tiberya şehridir.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.36. Şehrin sakinleri, hemen yakındaki Emmaus`un sıcak kaynak sularında yıkanabiliyorlardı ve ayrıca Birinci Yahudi-Roma savaşı ile birlikte şehrin kendine ait stadyum`u, kraliyet sarayı ve ibadet için bir mabedi vardı.Schürer 342–343. Şehir adını hemen yakınlardaki göle verdi ve zaman içerisinde Rabbinik Yahudilik için öğreti merkezi haline geldi."Tiberya Denizi" için Bruce 9, Yuhanna 6:1 ve Yuhanna 21:1 Ancak dindar Yahudilerin bir mezarlığın üzerine yapıldığını öne sürerek bu şehirde yaşamayı reddetmeleri üzerine, Antipa şehrin sakinlerini zorla yerleştirilen göçmenler, fakir insanlar ve azatlı kölelerden oluşturdu.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.37–38.
Diğer taraftan Antipa Yahudi gelenekleri konusunda çok hassastı ve bu sebeple sikkeleri üzerinde figür bulunmuyordu.Schürer 343 ve n. 16. 26 - 36 yılları arasında Roma İmparatorluğunun Yahudiye valisi Pontius Pilate, Kudüsdeki kraliyet sarayına motifli adak kalkanları yerleştirerek gelenekleri çiğneyince, Antipa ve kardeşleri rica ederek bunları kaldırtmıştı.Philo, `` Gaius`a Elçilik Üzerine`` 299–305.
Vaftizci Yahya ve İsa
Antipa, saltanatının başında Nabatea Kralı Aretas IV`ın kızıyla evliydi. Ancak, üvey kardeşi Hirodes (Büyük Hirodes ve II. Mariamne`nin oğlu) Roma`da bulunduğu sırada mihmandarının karısı Herodias`a (Büyük Hirodes ve I. Mariamne`nin torunu) aşık oldu. Antipa ve Herodias evlenebilmek için eşlerinden boşanmaya karar verdiler.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.109–110. Markos 6:17, Herodias`ın eski kocasınını adının Philip olduğunu söyler; ancak yazar Tetrark Philip ya da her iki Hirodes`in Philip adını paylaştığı konusunda şaşırtır. (Bruce 10 n. 16; Schürer 344 ve n. 19). Olayın açığa çıkması üzerine, Aretas`ın kızı beraberinde kendisine eşlik eden Nabatea`lı korumalar olduğu halde babasının bulunduğu Machaerus kalesine gitti. Antipa ve Aretas arasındaki ilişkiler bozulmuş ve savaş için hazırlıklar başlamıştı.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.111–113.Antipa`nın kendi topraklarında ilgilenmesi gereken daha acil sorunları vardı çünkü Vaftizci Yahya – Luka İncili`ne göre M.S. 28/29 yıllarındaLuka 3:1. – Antipa`nın Perea`daki topraklarının batısında vaizler vermeye ve Ürdün Nehrinde vaftiz yapmaya başlamıştı. Yeni Ahit İncilleri, Yahya peygamberin Antipa`nın evliliğinin Yahudi kanunlarına uygun olmadığını söyleyerek tetrark`a saldırdığını belirtirken, Tarihçi Josephus Yahya peygamberin halk üzerindeki etkisinin Antipa`yı isyan çıkabileceği endişesine sevk ettiğini söyler. Matta 14:3-4; Markos 6:17-18; Luke 3:19; Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.118. Yahya peygamber Machaerus`a hapsedilmiş ve sonra da idam edilmiştir.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.119. Matta ve Markos İncilleri, Hirodes`in Yahya peygamberin ölüm emrini vermek konusunda gönülsüz olduğunu ancak Herodias`ın kızının (metinlerde isimsizdir ancak geleneksel olarak Salome olarak çağırılır) dans etmesini sağlayabilmek için ne isterse vereceğini söylediğini, Salomenin de Yahya peygamberin başını istediğini aktarır.Matta 14:6-11; Markos 6:19-28.
Yahya`nın vaftiz ettikleri arasında, Celilelede kendi vaazlarını vermeye başlayan Nasıralı İsa`da vardı. Matta ve Markos İncillerine göre, İsa onu Vaftizci Yahya`nın yeniden dirildiği korkusuna sevk etmişti.Matta 14:1-2; Markos 6:14-16 ; cf. Luka|9:7-9 . İnciller aradından sadece Luka İncili, bir grup Ferisinin İsa`yı, Antipa`nın onu öldürmeyi planladığı konusunda uyardığından bahseder. Bunun üzerine İsa tetrark`ı "tilki" olmakla itham etmiş ve kendisinin yani İsa`nın böyle bir tuzağın kurbanı olmayacağını çünkü "bir peygamberin Kudüs`ün dışında ölmesinin düşünülemeyeceğini" söylemiştir.Luka 13:31-33. "Tilki" kurnazlık ya da yıkımın sembolü olarak yorumlanmıştır (Schürer 342 ve n. 5). Robert H. Gundry, burada kullanılan Yunanca kelimenin dişi bir kelime olduğunu (dişi tilki), kendisinden korkulacak ya da kaçılacak bir hayvan olmadığını belirtir. (Gundry 3). Luka aynı zamanda tetrark`ı İsa`nın duruşmasında rolü olduğuna inanır. Luka`ya göre, Pilate, İsa`nın Celileli olduğunu öğrenmesi üzerine, onu yargılama hakkının sahibi olan ve o sırada Kudüs`te bulunan Hirodes`e göndermişti. Başlangıçta, belki kendisine bir mucize gösterir umuduyla İsa`yı görmekten memnun olan Antipa, İsa`nın soruları karşısında sessiz kalmasına sinirlenmiş ve onunla alay ederek Pilate`ye geri göndermiştir. Luka, bu olayların aralarında önceden var olan husumete rağmen Pilate ve Hirodes arasında ilişkinin düzelmesine yardımcı olduğunu belirtir.Luka 23:5-12.
Antipa`nın bu duruşmayla olan ilgisi tartışmalıdır. Theodor Mommsen, Roma İmparatorluğu döneminde normal yasal prosedürün, sanığın kendi eyaletinin mahkemeleri tarafından yargılanması şeklinde olduğunu kanıt gösterir.Sherwin-White tarafından behsedilir. 28. A. N. Sherwin-White ilgili yasal belgeleri yeniden incelemiş ve duruşmaların genellikle suçlamanın yapıldığı yerde yapıldığı sonucunu çıkarmıştır ancak özel nedenlerden dolayı bağlı bulunduğu eyalete yollanmış olması olasılık dahilindedir.Sherwin-White 28–31. Eğer Pilate için İsa`yı Antipa`ya göndermek bir gereklilik değilidiyse, bu tetrark`a yapılan bir nezaket gösterisi olabilirdiBruce 16–17; Hoehner 88. ve böylece Yahudi otoritelerinin kendisiyle muhatap olması gerekliliğini bertaraf etmiş oluyordu.Hoehner 88. İsa geri gönderildiğinde, bu durum Pilate tarafından Antipa`nın onu suçlayacak bir şey bulmakta başarısız olduğu, dolayısı ile de kendi görüşü olan ve İsa`nın cezası ölüm olan bir suçu bulunmadığına destek olarak değerlendirildi,Luka 23:13-16; Bruce 17; Hoehner 89–90.böylece ona İsa`nın idam edilmesinin sorumluluğundan kaçma şansı verdi.Hoehner 90.
Bazı tarihçiler, İsa`nın Hirodes Antipa tarafından yapılan duruşmasının gerçek dışı olduğuna inanır.Jensen 121. Robin Lane Fox,örnek olarak, Hikayenin Mezmurlar 2`de bahsedilen ve "dünyanın krallarının" İsa`nın kutsal yağla ovulmuş olması fikrine muhalefet ettikleri hikayesinden türetildiğini, aynı zamanda da otoritelerin İsa`nun suçlu olduğuna dair bir neden bulma konusunda başarısız olduklarını göstermeye yaradığını kanıt gösterir.Mezmurlar 2:2 (Elçilerin işleri 4:26`da da bahsi geçer); Lane Fox 297. Helen Bond, duruşmanın belkide Yahya`nın duruşmasıyla paralel olarak edebi bir derleme şeklinde tasarlanmış olabileceğini kanıt gösterir.Bond 149.
Saltanat sonu
M.S. 36 yılında, Antipa`nın kızından boşanmış olması ve toprak anlaşmazlıkları, Nabatea`lı Aretas ve Antipa arasında bir savaşa neden oldu. Philip`in tetrarşi bölgesinden gelen Nabatea yanlısı askerlerin kaçması üzerine Antipa`nın ordusu büyük bir yenilgiye uğradı ve Antipa yardım için Tiberius`a yalvarmak zorunda kaldı. İmparator, Suriye valisi Lucius Vitellius`a Aretas`a karşı harekete geçmesini emrederek, onun tutuklanmasını ya da öldürülmesini istedi.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.113–115; Schürer 350. Vitellius iki Roma lejyonunu dolambaçlı bir yoldan Yahudiye`ye gönderdi, kendisi de Kudüs`te düzenlenecek bir festivale gitmek üzere Antipa`ya katıldı. Kudüs`de bulunduğu sırada Tiberius`un ölüm haberini alınca (16 Mart M.S. 37), savaş için yetkisi olmadığı sonucuna vardı ve lejyonları geri çağırdı.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.120–126; Schürer 350.Sürgün ve ölümü
Antipa, yeni imparator Caligula ve kendi yeğeni ve Herodias`ın kardeşi Agrippa yüzünden güçten düştü. Caligula 37 yılında tahta çıktığında arkadışını Philip`in eski tetrarşi bölgesinin krallığına atadı. Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.143–239, ``Yahudilerin savaşları`` 2.178–181; Bruce 19–20.Josephus, Agrippa`nın tahta çıkışını kıskanan Herodias`ın Antipa`yı krallığı kendisi için talep etmesi yönünde ikna ettiğini söyler. Ancak Agrippa, aniden imparatora tetrark`ın aleyhinde bir masraf listesi sundu; iddiaya göre, Antipa Sejanus`la birlikte Tiberius`a karşı bir komplo kurmuştu ve şimdi de Artabanus`la birlikte Caligula`ya karşı bir plan hazırlığındaydı. İspatlamak için, Antipa`nın 70,000 askere yetecek silah stokladığını iddia etti. Nihayet Caligula komplo iddialarına inandı ve 39 yılı yazında Antipa`nın parası ve toprakları Agrippa`ya devredildi, kendiside sürgüne gönderildi.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.240–252, ``Yahudilerin savaşları`` 2.181–183. For the date, see Schürer 352–353 n. 42. Sürgün yeri Josephus`un ``Yahudilerin eski eserleri`` adlı tarihi kitabında Galya`daki "Lugdunum" kenti olarak geçerJosephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.252.(bunun anlamı Lugdunum`un bukünkü LyonBruce 21. ya da daha az öneme sahip bir şehir olan Lugdunum Convenarum, yani günümüz Saint-Bertrand-de-Comminges olduğudur.)Schürer`in (352 n. 41,) Josephus`un ``Yahudilerin savaşları`` adlı eserinin çevirisi üzerinde yaptığı araştırmalaranı göre, Antipa Hispania`da, Galya-Hispania sınırındaki Lugdunum Convenarum`a sürgüne gönderilmiştir.) Caligula, Agripanın kız kardeşi olduğu için Herodias`a topraklarında kalabilme hakkı verdi ancak o kocasıyla birlikte sürgüne gitmeyi tercih etti.Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 18.253–255.
Antipa sürgünde ölmüştür.Josephus, ``Yahudilerin savaşları`` 2.183. 3. yüzyıl tarihçisi Cassius Dio, Caligula`nın onu öldürttüğünü iddia etmiştir ancak moder tarihçiler bundan kuşku duyarlar.Dio 59.8.2; Milwitzky 639. Schürer, Dio`nun ifadelerini "muğlak" (353) bulur zira Bruce`a göre "sürgünle birlikte Antipa ve Herodias tarih sahnesinden çekilmişlerdir" (21).
Mirası
Yeni ahitte İsa`nın takipçileri ve ilk Hristiyanlar arasında adı geçen "Joanna", Antipa`nın kahyasının karısı ve Manaen`de Antipa`nın süt kardeşidir. Hirodes Antipa ve ev halkı hakkında erken dönem Hristiyan bilgi kaynaklarının bu ikisi kişi olduğuna inanılır.Luka 8:3 ve Elçilerin işleri 13:1 , Bruce 13–14; Lane Fox 297 şüphelidir. Antipa her halukarda, Yeni Ahitte Vaftizci Yahya ve Nasıralı İsa`nın ölümleriyle açıkça ilişkilendirilir. ``Petrus İncili`` daha ileri gider ve İsa`nın öldürülmesi emrini verenin Pilate`den ziyade Antipa olduğunu belirtir.``Petrus İncili`` 1.Antipa, İsa`nın çilesini ekrana taşıyan ``İsa Mesih Süperstar`` ve ``İsa`nın Çilesi`` gibi çeşitli filmlerde olduğu gibi çoğu kez "kadınsı" (efemine) bir karakter olarak resmedilmiştir. Bu geleneğin kökeni, İsa`nın onu Luka 13:32`de dişi bir "tilki" olarak tanımlaması kadar Antipa`nın karısı Herodias tarafından manipüle edilmesi de olabilir.
Notlar
reflist|2Kaynaklar
;Antik- Kitab-ı Mukaddes: Mezmur 2:2 ; Matta 14:1-11 ; Markos 6:14-28 ; Luka 3:1, Luka 3:19-20, Luka 8:3, Luka 9:7-9, Luka 13:31-33, Luka 23:5-16; Yuhanna 6:1, Yuhanna 21:1; Elçilerin işleri 4:26, Elçilerin işleri 13:1.
- Dio 59.8.2, 59.27.2–3.
- Josephus, ``Yahudilerin eski eserleri`` 17–18, ``Yahudileirn savaşları`` 1–2.
- ``Petrus İncili`` 1.
- Philo, `` Gaius`a Elçilik Üzerine`` 299–305.
- Suetonius, ``Caligula`nın hayatı üzerine`` 14.3.
- Kitap belirt |son=Bond |ilk=Helen K. |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =1998 |başlık=Pontius Pilate in History and Interpretation (Tarih ve yorumlarda Pontius Pilate)|yayımcı=Cambridge University Press |yer=Cambridge |sayfa= |id =ISBN 0-521-63114-9
- F. F. Bruce, 1963/1965, Herod Antipas, Tetrarch of Galilee and Peraea (Hirodes Antipa, Celile ve Peraea`nın tetrark`ı), Annual of Leeds University Oriental Society, Cilt 5, sayfa 6–23, url=http://www.biblicalstudies.org.uk/pdf/herod_bruce.pdf, format=PDF, 2008-01-25 tarihinde erişildi, İng
- Mark Goodacre, url=http://ntgateway.com/weblog/2004/05/herod-antipas-in-passion-of-christ.html, Herod Antipas in The Passion of the Christ (İsa`nın çilesinde Heridos Antipa), 2008-01-25 tarihinde erişildi, İng
- Robert H. Gundry, url=http://www.sbl-site.org/PDF/GundryLetter.pdf, The Burden of the Passion (İhtirasın bedeli), format=PDF, Society of Biblical Literature, 2008-01-25 tarihinde erişilmiştir, İng
- Kitap belirt
| ilk =Harold W.
| yazarlink =
| yardımcıyazarlar=
| editör =Ernst Bammel
| diğerleri =
| başlık =The Trial of Jesus: Cambridge Studies in Honour of C. F. D. Moule, (İsa`nın duruşması:C. F. D. Moule onuruna yapılan Cambridge çalışmaları.)
| ilkyayıntarihi =
| ilkyayınyılı =
| ilkyayınayı =
| url =
| biçim =PDF
| erişimtarihi =2008-01-25
| erişimyılı =2008
| erişimayı =01
| basım =
| tarih =
| yıl =1970
| ay =
| yayımcı =SCM Press
| yer =Londra
| dil =
| id =ISBN 0-334-01678-9
| doi =
| sayfa =84–90
| bölüm =Why Did Pilate Hand Jesus Over to Antipas? (Pilate İsa`yı neden Antipa`ya teslim etti?)
| bölümurl =http://www.biblicalstudies.org.uk/pdf/antipas_hoehner.pdf
| alıntı =, İng
- Kitap belirt |son=Jensen |ilk=Morten Hí¸rning |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =2006 |başlık=Herod Antipas in Galilee: The Literary and Archaeological Sources on the Reign of Herod Antipas and its Socio-economic Impact on Galilee (Hirodes Antipa Celile`de:Hirodes Antipa`nın saltanatı hakkında edebi ve arkeolojik kaynaklar ve onun Celile üzerine olan sosyo-ekonomik etkisi) |yayımcı=Mohr Siebeck |yer=Tübingen |id =ISBN 3161489675, İng
- Kitap belirt |son=Lane Fox |ilk=Robin |yazarurl=Robin Lane Fox |yardımcıyazarlar= |yıl = |başlık=The Unauthorized Version: Truth and Fiction in the Bible (Resmi olmayan sürüm: İncil`de gerçek ve kurgu) |sayfa=297 |yayımcı=Viking |yer=Londra |id =ISBN 0-670-82412-7 , İng
- Ansiklopedi belirt |son=Milwitzky |ilk=William | editör =Isidore Singer |ansiklopedi=Jewish Encyclopedia (Yahudi Ansiklopedisi)|başlık=Antipas (Herod Antipas) |url=http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=1597&letter=A |yıl=1901-1906 |yayımcı=Funk & Wagnalls |yer=New
- Kitap belirt |son=Schürer |ilk=Emil |yazarurl=Emil Schürer |yardımcıyazarlar= Geza Vermes, Fergus Millar ve Matthew Black tarafından gözden geçirme |yıl =1973 |başlık=The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ: Volume I (Nasıralı İsa döneminde Yahudilerin tarihi, Cilt I)|yayımcı=T&T Clark |yer=Edinburgh |sayfa= |id =ISBN 0-567-02242-0, İng
- Kitap belirt |son=Sherwin-White |ilk=A. N. |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =1963 |başlık=Roman Society and Roman Law in the New Testament (Yeni Ahitte Roma toplumu ve Roma kanunları) |yayımcı=Clarendon Press |yer=Oxford |sayfa=28–31 |id =ISBN 0-19-825153-X, İng
Çeviri kaynağı
- Kaynak wiki
Linkler
- Galilee under Antipas and Antipas Mahlon H. Smith`e ait tarihi kaynak kitabında ilgili başlık, İng
