Tarihi
Tarihi geçmişi itibarıyla Hemşin yöresini Rize ve çevresinin içerisinde ele almak gerekmektedir. M.Ö.ki dönemlerde Rize ve çevresinde çeşitli kavimlerin yaşadığı; yörenin zaman zaman değişik kavimlerin yönetiminde kaldığı bilinmektedir.M.Ö. 63`te Roma imparatorluğu egemenliğine girmiştir. Roma imparatorluğunun bölünmesi ile Rize ve çevresi Bizans yönetimi sınırları içerisinde kalmıştır. Bizans döneminde Rize`nin iç kısımlarında Alon, Kıpçak ve Kuman adlı Türk boyları yerleşmiştir. Bu Türk boyları içerisinde M.S623 yıllarında Hamam Beğ İdaresinde bugünkü Hemşin yöresinde bir Oğuz oymağı, daha önce Oğuz-Türkmen -Partlı/Arşaklı Devletini kuran 1.Akşak (M.Ö. 250 - M.Ö. 257) tarafından Manua idaresinde bir ön kuvvet koruyucu olarak Amadan Hamadan yöresine yerleştirilmişti. Uzun süre Amadan- Hamadan yöresini kendilerine yurt edinen bu Türk oymağı daha sonraları Sasaniler`in bu dine geçmeleri için zorlamaları üzerine bu yörede tutunamayacaklarını anlayınca 623 yıllarında Hamam Beğ idaresinde Rize yöresine göçüp "Danpur" denilen yıkık kasabayı imar ettiler. Yeniden imar ettikleri bu beldeye beylerinin adına izafeten"Hamama Şen (Hamama Bad/Hamamın şenlendirdiği)"adını verdiler. Bu Türkçe ad zamanla Hemşen/Hemşin biçimine girerek günümüze kadar geldi.
Tarihi kaynaklardan Hemşinlilerin atalarının Hamadan/Hemedan`dan ayrıldıktan sonra Kars-Göle dolaylarına yerleştikleri;sonradan Acaristan ve Çoruh bölgesine inerek Çoruh`u karşıya geçtikleri ifade edilmekte ve Bizans kralı 6.Konstantin yerleştirildikleri belirtilmektedir.
Ayrıca Osmanlı vergi defterinde Hemşinliler için ;"Muselmanı Kadim "yani 1461 Osmanlı Fethi öncesi eski müslümanlar ifadesini kullanması da bu durumu doğurmaktadır. Akkoyunlu Türk Devleti zamanında (1350-1502) Rize`nin güney kesimde yer alan Hemşine birçok Türk boyu yerleşmiştir. Aşağı Çamlıca (vişe) ve Mollaveyis(ülkü) köy de bulunan Koç heykelleri bu yörelerdeki doğu Anadolu ve Azerbaycan gibi diğer Türk bölgelerinde de bulunmaktadır. Koyun ve koç heykelleri orta Asya Türk kültüründen kaynaklanmaktadır.
Türkler göçüp yerleştikleri yerlerde ölen ilk atalarının mezar taşlarına taştan oyulma koç heykeli dikerler, bu bir Türklük geleneğidir.
1461 yılında Fatih Sultan Mehmet`in Trabzon`u fethi ie birlikte Rize ve çevresi de Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1486 ve 1534 tarihli Trabzon sancağı Mufassal Tapu tahrir defterine göre bölgenin merkezi yönetime bağlandığını görüyoruz. Bu kayıtlara göre Kaza-i Hemşen`e(Hemşin kazası) bağlı 34 köy bulunuyordu. Hemşin kazasının; Hemşin, kara Hemşin, Eskanos(Senos-Kaptanpaşa)olmak üzere üç nahiyesi vardır. 1536 tarihinde yapılan yeni bir idari taksimatla Hemşin, İspir sancağına bağlanmıştır.
1600 tarihli kaynaklarda da bu sancağa bağlı olduğu görülür. 1753 ve 1831 tarihli tapu kayıtları ile ilgili balgelerde de Hemşin kazasının Trabzon sancağına bağlı olduğu yazılmaktadır. 1836 yılında yapılan yeni bir taksimatla Atina (Pazar) ilçe, Hemşin`de pazar`a bağlı bir nahiye olur. Daha sonra 1856-1857 yıllarında Hemşin`in kaza olduğu bilinmektedir. Ancak 1878 yılında Berlin Antlaşması ile yapılan yeni bir idare düzenleme ile Çoruh iline bağlı olduğu görülmektedir.
05.03.1916 tarihinde Rus işgali sonucunda Hemşin, Batum sancağı`na bağlı olarak yönetilmeye başlamıştır. 15.08.1918 tarihinde Rus işgalinin kaldırılması sonucunda da Hemşin tekrar Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girmiştir.
