Hazret-I Ali Cenk-Nameleri

``Hazret-i Ali Cenk-nameleri``, İslamiyet çerçevesinde oluşan Türk destanlarına göz attığımızda; olayların gelişmesi bakımından ilk sırayı almaktadır. İslami Türk destanlarının ilki olup İslamiyetin yayılma dönemindeki olayları içermektedir. Anadolu`da kaleme alınmış ilk Türkçe eserlerden birisi olduğu, dil özelliklerinden anlaşılmaktadır. Eserin hem manzum hem de mensur nüshaları vardır. Müseyyeb Gazi Destanı`nın kahramanı Müseyyeb Gazi, Battal Gazi Destanı`nın kahramanı Battal Gazi, Danişmend Gazi Destanı`nın kahramanı Danişmend Gazi ve Saltık Gazi Destanı`nın Saltık Gazi`nin şecereleri anne veya baba tarafından Ali`ye dayandırılmaktadır. Kim tarafından kaleme alındığı, şimdiye kadar aydınlığa kavuşturamadığımız bir konudur. Yazılışı, Battal Gazi Destanı`ndan önceki yıllarda gerçekleşmiştir. Konusu, İslamiyetin yayılmasıdır. Muhammed zamanında; putperstlik, cahillik, hile, toplumdaki çürümüşlük ile mücadeleler ön plandadır. Cenk-namelerin en önemli kahramanı bilim ve kahramanlık bakımından dünyaya ün salmış Ali`dir. Destanın konuları içerisinde Muhammed`in torunları ile Ali`ni oğulları Hasan ve Hüseyin`in kahramanlıkları da yer almaktadır.

``Hazret-i Ali Cenk-namelerinin en önemli coğrafyası, İslamiyetin doğduğu Mekke ve Medine çevresidir. Yani Arabistan coğrafyasıdır. Olaylar, Arap yarımadasına yayılır. İslamiyetin yayılması ile birlikte destanın coğrafyasına İran ve Türkistan da dahil edilmiştir. Halkı arasında en fazla bilinen ve okunan destandır. Çok zengin ve çok önemli bir şahıs kadrosu bulunmaktadır. Şahıs kadrosu; bizzat Muhammed de dahil, İslamiyetin kabul edilmesinde ve yayılmasında emeği olan din ulularından oluşmaktadır. Muhammed`den sonra İslam dinini yayan Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali Cenkleri`nin şahıs kadrosu içerisinde en önlerde yer almaktadır. Muhammed`in torunları ve Ali`nin oğulları Hüseyin ve Hasan da destan içerisinde ön planda yer alan şahıslar arasındadır. Muhammed`in eşi Ayşe ve kızı Fatıma da destanın önemli kahramanlarındandır.