Genizcil N Sesi

Kısaca: Genizcil (nazal) n sesi; sürekli, tonlu, ön ve art damak ünsüzüdür. Genizden /ng/ ya da /nğ/ seslerini verir. ...devamı ☟

Genizcil (nazal) n sesi; sürekli, tonlu, ön ve art damak ünsüzüdür. Genizden /ng/ ya da // seslerini verir. IPA`da [1] olarak ifāde edilir. Genellikle í± ile gösterilir. Türkçede hala yaşayan bir sestir ancak Türkçe dahil çoğu Türk dilinde gösterimi yoktur.

Türk dillerinde bu ses tamlama eki olan +ıí±/+nıí± ekinde ve belirli sözcüklerde bulunur. Bu sözcüklere birkaç örnek aşağıdaki başlıklarda verilmiştir.

Anadolu Türkçesinde genizcil n sesi

Osmanlı Türkçesinde bu sesi göstermek için kef harfinin değiştirilmiş (üç noktalı) bir biçimi (Ú­, nef, kaf-ı nuni) kullanılmıştır. Ancak, o zamanlar matbaalarda bu harfin kalıbı bulunmadığı zaman yerine ``kef`` konduğu görülür. Örnegin ``deí±iz`` sözcüğü دكز (sağdan sola /d/+/k/+/z/) olarak yazılabiliyordu.

Osmanlı Türkçesinde genizcil n sesi içeren birkaç sözcük

{| class="wikitable"
|- !Yazıçevrimi olarak !Türkiye Türkçesinde !Osmanlı Türkçesinde |- |deí±izMustafa Kemal Atatürk, ``Nutuk``, 1927 baskısı (Arap harfli) 1. cilt. |deniz |دڭز |- |bií± |bin (1000) |بيڭ |}

Mersin Ağzında genizcil n sesi içeren birkaç sözcük

{| class="wikitable"
|- !Mersin Ağzında !İstanbul Ağzında !Anlamı ve derlendiği bölge |- |aí±daçGülseren Tor, ``Mersin Ağzı Sözlüğü``, Türk Dilleri Araştırmalaır Dizisi: 38, Yayımcı: Mehmet Ölmez, İstanbul 2004. ISBN 975-7981-24-9 |andaç |hatıra, armağan (Ayvagediği, Erçel/ Mersin; Karadiken/ Tarsus; Çiğrin Mah., Sütlüce, Gülnar/ Çamlıyayla) |- |ay aydıí± |ay aydın |besbelli, açık seçik (Dayıcık/ Gülnar) |- |yií±i |yeni |yeni (Çömelek/ Mut) |}

Eski Türkçede (Göktürk ve Uygur) genizcil n sesi

Orhun yazıtlarında bu sesi göstermek için Göktürk abecesindeki tamgası kullanılmıştır. Bu tamga, ideografik olarak "yükseklik/büyüklük gösteren bir adam" biçiminde yorumlandığında gerçekten bu tamganın tek başına kullanımını veren "büyük, yüksek olan" anlamı ile örtüşür. Çağdaş Türkçede bu sözcük/tamga "en" pekiştirme sıfatı olarak varlığını sürdürür.

Göktürk abecesinde genizcil n sesi içeren birkaç sözcük

{| class="wikitable"
|- !Yazıçevrimi olarak !Türkiye Türkçesinde !Eski Türkçede |- |eí± |en (pekiştirme sıfatı) | |- |teí±ri |tanrı | |- |teí±iz |deniz | |}

Ön Türkçede genizcil n sesi

Ön Türkçede de, başka abeceler kullanılmasına karşın bu ses bulunur. Örneğin Hunlar, Çin yazısı kullanmışlardır.

Çin yazısıyla yazılmış genizcil n sesi içeren birkaç Hunca sözcük

Çin`in kuzeyinde Han sülalesi döneminde (M.Ö. 206 ile M.S. 220 arası) yedi yüzyıl süren bir imparatorluk olan Hunlar (Hsiung-nu`lar) , Çin kaynaklarında Çin yazıçevrimiyle geçmiş sözcükler bırakmıştır. Bu sözcüklerin tanınınıp anlaşılması zordur, çünkü Çin yazısında /l/ ve /r/ ünsüzleri ayırsanamaz, /ö/ ve /ü/ ünlüleri de bulunmaz.
{| class="wikitable"
|- !Ön Türkçe !Türkçede !Eski Türkçe !Çin yazısından çevrim !Çin yazısında |- |tí¤í±riTalat Tekin, ``Hunların Dili``, Doruk Yayınları, 1. Baskı, ISBN 975-553-043-6 |tanrı, gök |teí±ri |ç`eí±-li | |- |talıkıí± |çıkın! (emir tümcesi) |taşıkıí± |`t`iei-lied-kaí± | |- |kií±-lak |``Ye Uyg`` kıí±ırak (kıngrak, geniş bıçak) |kıí±rak |kií±-lu | |}

Dış bağlantılar

Tuğrul Çavdar Kişisel sayfası - Türkçede nazal n içeren sözcüklerin bir listesi

Kaynakça

kaynakça

dilbilim-taslak

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.