Türkçe Bilgi: Gazneli I. Mesut

Gazneli I. Mesut (Farsça: سلطان مسعود غزنوی) (ö. 17 Ocak 1041), 1031-1041 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanı. Gazneli Mahmut 30 Nisan 1030 tarihinde öldükten sonra, hanedan üyeleri tarafından 33 yaşındaki Gazneli Muhammet tahta geçirildi. Muhammet tahta geçer geçmez sarayda bazı anlaşmazlıklar çıkmış ve bazı komutanlar ve köleler Mesut'un yanına kaçmıştı. Bu sırada İsfahan'da bulunan Mesut'a babasının ölüm haberi, 26 Mayıs 1030'da ulaşmıştı. Kardeşiyle yapacağı taht mücadelesi için ülkenin batı kısmını vekiline bırakarak Rey'e geldi. Kardeşine bir mektup yollayan Mesut, kardeşinin vekili olmak ve hutbelerle paralarda kendi adının da zikredilmesini istedi. Ancak, Muhammet bu istekleri kabul etmedi. Abbasi halifesi El-Kadir ve Horasan orduları kumandanı gibi makam sahibi olan kişilerin de kendini hükümdar olarak tanıdığını haber alan Mesut, Karahanlı hükümdarının da desteğini almış ve babası Gazneli Mahmut devrinde ülkeden kovulan Türkmenlerin geri gelmesine izin vermiştir. Gazneli Muhammet, sultan oluşundan 4 ay sonra, kardeşinin üzerine yürüdü. Ordu komutanları Rey'e ulaşmadan, Muhammet'e artık Sultan Mesut'a tabi olduklarını bildirdiler ve Muhammet'i yol üzerindeki bir kaleye hapsettiler. Sonra, amcası Yusuf'u Kusdar valisi olarak görevlendirdi. Mesut'un Belh'te bulunduğu sırada Kirman'dan gelen casuslar, bu bölgenin karışıklık içerisinde olduğunu belirttiler. Sistan'a komşu olması yönüyle stratejik bir konuma sahip olan Kirman, 1031 yılında kesin olarak Gazneli hakimiyetine alındı. Karahanlılar'la 1032'de yaptığı Debusiye Savaşı'nda üstünlük sağlayamayan Mesut, Gazneli Mahmut'un oğlu olduğunu iddia eden Ahmet Yınaltegin'i öldürtmüş ve Selçuklulara karşı birtakım seferler düzenlemiştir. 24 Mayıs 1040'taki Dandanakan Savaşı'nı kaybetmesinin ardından Hindistan'a gitmeye karar veren Mesut, oğlunu ve devlet hazinesini de yanına alarak Hindistan yoluna çıktı. Ancak, Türk ve Hint gulamlarının yoldatken ayaklanması sonucu Mesut'un kardeşi Gazneli Muhammet, 21 Aralık 1040'ta ikinci kez Gazne sultanı ilan edildi ve Mesut, hapse atıldı. Sonra da 17 Ocak 1041'de bu kalede öldürüldü. * Y. E. Bayur (1987). Hindistan Tarihi, Cilt I, TTK Basımevi, Ankara. * C. E. Bosworth (1963). The Ghaznavids: Their Empire in Afghanistan and Eastern Iran 994–1040 Edinburgh University Press, Edinburgh. OCLC 3601436 * E. Merçil (1989). Gazneliler Devleti Tarihi, TTK Yayınevi, Ankara, ISBN 975-16-0189-4. * E. Merçil (1970). Gaznelilerin Kirman Hakimiyeti, Tarih Dergisi, sayı: 24, İstanbul. * Gerdizi (1347/1928). Zeynü'l-ahbar, nşr. Abdülhayy Habibi, Tahran. * M. A. Köymen (1993). Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi. Cilt 1. Kuruluş Devri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. ISBN 975-16-0117-7.

Dipnotlar

Dış bağlantılar * History of Iran: Ghaznavid Dynasty

Kaynaklar

Vikipedi

Gazneli I. Mesut

Gazneli I. Mesut Hakkında Detaylı Bilgi

Dipnotlar

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar