Engerek
Alm. Viper, Fr. Vipère, İng. Viper. Familyası: Engerekgiller (Viperidae). Yaşadığı yerler: Avustralya hâriç, dünyânın bütün sıcak ve ılık bölgeleri. Özellikleri: Çok zehirlidir. Üçgen başlı olup, sırtlarında bir şerit deseni bulunur. Ömrü: 20-30 yıl. Çeşitleri: Bayağı, Avrupa, kum, sarı, çayır, boynuzlu, mısır, şişen, kanca dişli, Kafkas, Gabon, dağ engereği.Engerekgiller (Viperidae) familyasından çeşitli yılan türlerine verilen genel ad. Geniş üçgen başlı, kısa kuyruklu, tıknaz gövdeli olup sırtları boyunca baklava veya zikzak desenli bir bant bulunur. Çoğunlukla gündüz güneşlenir, gece avlanırlar. Avlanmada avlarının peşinden dolaşmazlar. Sessizce avını beklerler. Üst çenelerindeki oluklu iki dişi, ağız kapalıyken damağın üzerine yapışık durur. Avına saldırmak için ağızını açtığında dikleşirler. Bütün yılanlar gibi diliyle koku alır. Zehirlediği avının izini diliyle tâkib eder. Ölüsünü bularak yutarlar. Ana besini fâre, kuş, kertenkele ve böceklerdir. Göz bebekleri, gündüzleri dikey çizgi hâlindedir.
30 santimetrelik çayır engereğinden, 2 metrelik Gabon engereğine kadar değişik uzunlukta bir çok türü vardır. Çeşitli renkte olurlar. Bütün yılanlar gibi topraktaki sarsıntıları kolayca işitirler. Ormanlık, çöllük, kayalık gibi çeşitli yerlerde yaşarlar. Toprak ve kumlarda tüneller açan, iyi yüzen, ağaca ve çalılıklara tırmananlar vardır. Kışı, soğukta nemli yerlerde uyuşuk olarak geçirirler. Sarı engerek hâriç hepsi ovavivipardır. Yâni yumurtalar ana karnında çatlayarak yavrular doğar. Sarı engerek yumurtlar. Dünyânın en zehirli yılanlarından olan “Echis carinat” engereği 70 cm uzunluktadır. Zehiri, kobra zehirinden beş kat daha güçlüdür. Hemen kalbe tesir eder. Vücudunun yanlarındaki testere dişli pullarını birbirine sürterek tehdit edici bir ses çıkararak saldırır.
Yenidünyânın “çukur engerek”lerinin alınlarında ince zarlı iki çukur bulunur. Bunlar, sıcak kanlı hayvanların vücutlarından yayılan ısı dalgalarını (enfraruj ışınları) tesbit ederler. Bunlar tabiî enfraruj dedektörleridir. Bunların sâyesinde avlarını karanlıkta bile bularak tâkip ederler. Bu çukurlardan dolayı, bunlara “çukur engerekler” adı verilmiştir. Çıngıraklıgiller âilesine girmekle berâber kuyruklarında çıngırak bulunmaz. Bâzı zoologlar “engerekgiller”le , “çukur engerekgilleri” aynı familyaya bağlı, iki alt-âile olarak kabul ederler. Gerçek engerekgillerde yüz çukurları yoktur. Canlı enfraruj dedektörleri (kızılötesi ışınları seçebilen araç) yalnız boa, çıngıraklı ve çukur engerek yılanlarında bulunur. Türkiye’de de birçok engerek çeşitleri vardır.
