Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Ek-Fiil

Kısaca: Ek-fiil veya ek-eylemler, Türkçede isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden bileşik zamanlı fiil yapan çekim ekleridir. Ek-fiiler -di, -miş, -se ve -dir'dir ancak sözcüklere bitişik olarak yazıldıklarında ses uyumlarına uyarak değişiklik gösterebilirler. İsim soylu kelimelerden yüklem yaparken, ek-fiil ardından -im, -sin, -iz, -siniz ve -ler şahıs eklerinden biri gelebilir. ...devamı ☟

Ek-fiil veya ek-eylemler, Türkçede isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden bileşik zamanlı fiil yapan çekim ekleri. Ek-fiiler -di, -miş, -se ve -dir'dir ancak sözcüklere bitişik olarak yazıldıklarında ses uyumlarına uyarak değişiklik gösterebilirler. İsim soylu kelimelerden yüklem yaparken, ek-fiil ardından -im, -sin, -iz, -siniz ve -ler şahıs eklerinden biri gelebilir. Ek fiiller Türkçede iki görevde kullanılırlar: * İsim soylu sözcükleri yüklem yapmak (-se hariç. Ayrıca bkz. koşaç) * Basit zamanlı fiillere eklenerek birleşik zamanlı fiil yapmak (-dir hariç). İsimlerden yüklem yapılması -di, -dir ve -miş ek-fiilleri isim, sıfat, zarf gibi isim soylu sözcüklere eklenerek onların yüklem olarak kullanılmalarını sağlar: * Kapıyı açan annemdi. * Elma lezzetli bir meyvedir. * Bu bina ne kadar yüksekmiş. Yüklemler kullanıldıkları cümlelerde iş, oluş, hareket ya da durum anlatan kelimelerdir. Adlar kendi başlarına iş, oluş, durum ya da hareket anlatamazlar ve yüklem olamazlar. Adların yüklem olabilmesi, durum, zaman ya da dilek alabilmesi için ek-fiil alması gerekir. Bununla birlikte "-dir" ek-fiili bazen pratik olduğu için, anlatım bütünlüğünü sağlamak için ya da yazı türüne bağlı olarak bazen kullanılmayabilir. Bu şekildeki -dir ekine "gizli ek-fiil" denir ve yazı dilinde belirtilmek istendiğinde parantez içinde gösterilir: * Hayat çok güzel(dir). * Ben bir öğrenciyim(dir). "Ben bir öğrenciyim," örneğindeki -im şahıs eki sıklıkla iyelik ekleri ile karıştırılır. İyelik ekleri bir varlığın kime ait olduğunu belirtirler. Ek-fiil ise eylemin zamanı ile ilgili bilgi verir: * Defne benim öğrencim(dir). (iyelik eki) * Ben öğrenciyim(dir). (1. tekil şahıs eki) "Okumak", "yazmak" gibi bazı fiillerin geniş zaman kipi, aynı fiillerden yapım ekleri ile türetilmiş isimlerle aynı yazıma sahiptir (okur, yazar vs.). Bu sözcüklerlerin ek-fiil almış halleri geniş zaman kipi ile karıştırılabilir: * Bunu eve gidince defterine yazarsın. (geniş zaman kipinin 2. tekil şahıs çekimi. Yazmak sözcüğü fiildir) * Sen çok iyi bir yazarsın(dır). (ek-fiilin 2. tekil şahıs çekimi. Yazar sözcüğü "yazmak" fiilinden türetilmiş bir isimdir) Fiilimsiler cümlede isim soylu sözcükler gibi davrandığından, ek-fiiller fiilimsilerin de yüklem olarak kullanılabilmesini sağlarlar: * Huzursuzluk çıkaranlar, partiye davetsiz gelenlerdi. (adlaşmış sıfat-fiil) * En son istediğim şey buraları bırakıp gitmek(tir). (isim-fiil)

-se eki

-se eki

isim soylu sözcüklerin sonuna eklendiğinde onları yüklem haline getirmez; cümlenin ayrı bir yüklemi bulunur: * Hava soğuksa dışarı çıkmayalım. ("çıkmayalım" yüklem) Ancak eksiltili cümlelerde yüklem bulunmayabilir: :- Neden bu güzel havada yanına şemsiye alıyorsun? :- Ya orada hava yağmurluysa? (eksiltili cümle) Bileşik zamanlı fiil Bir haber veya dilek kipi, üzerine "-idi, -imiş, -ise" ek-fiillerinden biri eklendiğinde "bileşik zamanlı fiil" haline gelir. Bu eklere ek fiilin hikayesi, ek fiilin rivayeti ve ek fiilin şartı denir: Haber kiplerinden türetilenler: * gelmişti (-miş'li geçmiş zamanın hikayesi) * gelmişmiş (-miş'li geçmiş zamanın rivayeti) * gelmişse (-miş'li geçmiş zamanın şartı) * geliyordu (şimdiki zamanın hikayesi) * geliyormuş (şimdiki zamanın rivayeti) * geliyorsa (şimdiki zamanın şartı) * gelirdi (geniş zamanın hikayesi) * gelirmiş (geniş zamanın rivayeti) * gelirse (geniş zamanın şartı) * gelecekti (gelecek zamanın hikayesi) * gelecekmiş (gelecek zamanın rivayeti) * gelecekse (gelecek zamanın şartı) Dilek kiplerinden türetilenler: * gelmeliydi (gereklilik kipinin hikayesi) * gelmeliymiş (gereklilik kipinin rivayeti) * gelmeliyse (gereklilik kipinin şartı) * geleydi (istek kipinin hikayesi) * geleymiş (istek kipinin rivayeti) * gelseydi (dilek-şart kipinin hikayesi) * gelseymiş (dilek-şart kipinin rivayeti) Ek-fiillerde olumsuzluk Ek-fiillerin olumsuz hali isim cümlelerinde "değil" koşacı ile oluşturulur: * Havalar umduğumuz kadar sıcak değildi. * Aradığınız adres bu mahallede değil(dir).

Bileşik zamanlı fiil

lerde ise -basit zamanlı fiiller gibi- olumsuzluk eki ile oluşturulur: * Bu kadar erken gelmemeliydik.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ek fiil
2 yıl önce

Ek-fiil veya ek-eylemler, Türkçede isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden bileşik zamanlı...

Fiil çekim ekleri, Türkçe, Çekim ekleri
Fiil
2 yıl önce

Fiil veya eylem, varlıkların yaptığı işi, hareketi, oluşu çeşitli ekler alarak şahıs ve zamana bağlı olarak anlatan kelimedir. Türkçede fiiller; haber...

Türkçe'de fiil, Birleşik Zamanlı Fiiller, Taslak şablonları, Taslak madde
Şahıs eki
2 yıl önce

Şahıs eki veya kişi eki, yüklemin kişisini (özneyi) belirten ek. Fiil kiplerine veya ek-fiillere eklenerek işin veya oluşun kim tarafından gerçekleştirildiğinin...
Birleşik zamanlı fiil
6 yıl önce

Birleşik fiil ile karıştırılmamalıdır. Birleşik zamanlı fiiller, Türkçede herhangi bir haber ya da dilek kipine "-di", "-miş" veya "-se" ek-fiilleri eklenerek...
Fiil soylu kelime
2 yıl önce

İsim-fiil (mastar), Sıfat-fiil (ortaç), Zarf-fiil (ulaç). Dün gece birkaç saat televizyon izledim. (fiil) Sana bir şey sormak istiyorum. (fiil) Sana...
Fiil cümlesi
2 yıl önce

Fiil cümlesi, yüklemi bir fiil olan cümledir. Fiil cümlelerinin yüklemleri oluşturulurken haber ve dilek kipleri kullanılır: Akaryakıt fiyatları yükselmiş...
Bildirme eki
2 yıl önce

ilk kez Uygurca ayakta durmak fiilinden -tur hâlinde ortaya çıkan bu ek önceleri sıfat-fiillerin sonunda, daha sonra da fiil çekimlerinde kullanılmaya başlanmıştır...
Zarf-fiil
2 yıl önce

Zarf-fiil, bağ-fiil, ulaç veya gerundium bir fiilin cümlede zarf (belirteç) görevinde kullanılan hâli. Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir. Fiillere -esiye...