ikonuna tıklayınız.
Bölgenin yüzölçümü 4.400 km²'dir ve 1990 yılında nüfusu 192.000 dolayındaydı. Bu nüfus Ermeniler (40% ), Azeriler (% 49), Kürtler ve Ruslardan oluşuyordu. Bölgenin merkezi Hankendi diğer büyük kenti ise Şuşa’dır.
Dağlık Karabağ eski çağlarda Albania (Kafkas Albaniası) sınırları içinde yer alıyordu. İÖ 95 yılında Ermeni kralı II. Tigran tarafından işgal edildi. İS 4. yüzyıldan önce Albanlar Karabağ’ı geri aldılar ve 387 yılında yeniden Albania sınırlarına kattılar. 8. yüzyıldan itibaren Albania topraklarında kalan Karabağ’da Haçin Prensliği bulunuyordu.
17. yüzyıldan önce İran’ın, 18. yüzyıldan sonra ise Karabağ Hanlığı’nın sınırları içinde yer alıyordu. 1813 yılında imzalanan Gülistan Antlaşması’yla Dağlık Karabağ Rusya’ya geçti. 1822 yılında Karabağ Hanlığı ortadan kaldırıldı. Rus yönetimi bölgeye Türkiye’den və İran’dan 1 milyondan çok Ermeni göç ettirip yerleştirdi. 1923 yılında Sovyetler Birliği tarafından Azerilerin isteği dışında Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi kuruldu. 1989 yılında Azerbaycan parlamentosu kararıyla bölgenin özerkliği kaldırıldı.
1990’ların başlarında bölgede etnik çatışmalar başladı; Ermenistan’ın Karabağ’ı kendi sınırlarına katma isteğini açıklamasının ardından bu çatışma Ermenistan ve Azerbaycan arasında savaşa dönüştü. 1991 yılında Kafkasya'da yeni cumhuriyetlerin birbiri ardına bağımsızlıklarını ilan ettiği dönemde Rusya tarafından boşaltılan üslerden elde edilen ağır silahlar, savaşta dengenin Ermenistan'dan yana ağır basmasına neden oldu.
Ermenistan, Dağlık Karabağ bölgesini ve bu bölgenin çevresindeki altı ilçeyi (rayon) işgal etti. Bu savaşı sona erdiren ateşkes antlaşması 1994 yılında Bişkek kentinde imzalandı. Dağlık Karabağ ayrılıkçı yönetimi bu arada, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmişti. Tek yanlı olarak ilan edilen bu bağımsızlık, Ermenistan Cumhuriyeti dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır.
Tarih
Azerbaycan'ın resmi tarih anlayışı, Dağlık Karabağ'ın eski çağlardaki adı "Albanya" olup bölgede yaşamış olan Kafkas Albanyalılarının Azerilerin atalarından olduğu savunmaktadır.Ermenistan, Dağlık Karabağ'ın Ermenilerin ataları olan antik bir Hıristiyan krallığının parçası olduğunu savunmaktadır. Buna kanıt olarak da bölgedeki kiliseler gösterilir. Azeri tarihçiler ise bahsi geçen kiliselerin Hristiyan Albanyalılara ait olduğunu iddia ederler. Bölgeye İslamiyet yaklaşık bin sene önce gelmiştir
Bölgenin Rusya'ya geçişi
19 Mayıs 1783'te Knez G. A. Potyomkin II. Katerina'ya yazdığı mektupta:
"Fırsat bulunca Karabağ'ı hemen ermenilerin kontrolüne vermek ve böylece Asya'da bir Hristiyan devlet kurmaktan" bahsetmekteydi.18.yüzyılda Ermeni-Rus ilişkileri, Erivan, 1967, s. 204-205 'ten aktaran Dursun Yıldırım ve Cihat Özönder, Karabağ Dosyası, Ankara, Türk kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1991, s. 84.
1813 yılında imzalanan Gülistan Antlaşması ile Dağlık Karabağ Rusya İmparatorluğu'na verildi. 1822 yılında Karabağ Hanlığı ortadan kaldırıldı.
1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı ve 1804 - 1813 İran - Rus Savaşı sırasında bu bölgeye Anadolu'dan ve İran’dan Ermeni göçü yaşandı. Kaçar yönetimindeki topraklardan 1825-1826 tarihlerinde 18.000, 1828'de 50.000, 1829 Osmanlı-Rus Edirne Antlaşması ile 84.000 Ermeni Karabağ ve civar bölgelere aktarılmıştır. Dönemin Rus tarihçilerine göre, bu süreç boyunca Anadolu'dan ve şuanki İran topraklarından en az 1.000.000 Ermeni Kafkasya'ya göç etmiş veya ettirilmişti.N. N. Şavrov, Novaya Ugroza Russkomu Delu v Zakavkazie, St. Petersburg, 1911, s. 59-61.. Bu göçler sonucunda I. Nikolay, Revan ve Nahçivan hanlıklarının üzerinde bir Ermeni bölgesi kurmuştu. 1832 yılı Rus Çarlığı resmi nüfus sayımında Karabağ bölgesinin %64.4'ü Müslüman, %34.8'i Ermeni olarak kayda gemiştir.
Dağlık Ermenistan
Sovyetler Birliği ile Karabağ
1917 Ekim Devriminden sonra Ermeniler ile Azeriler arasında çatışma başladı. Eylül 1918’de Enver Paşa tarafından gönderilen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu bölgeye girdi. Mondros Mütarekesinin ardından İngilizler tarafından geçici olarak işgal edildikten sonra 1919’da Azerbaycan’a bağlanmıştır.
Anastas Mikoyan da bölgenin Bakü'ye bağlanmasını istedi. Azerbaycan Komünist Partisi’nin kurduğu üç kişilik araştırma heyetinin sunduğu rapora dayanarak 30 Haziran 1921’de Özerk Bölgesi’nin kuruluşu kararlaştırıldı ve 24 Temmuz 1923’te Özerk Bölgesi ilan edilmiş ve kararı uygulamaya konulmuştur.
1989 yılında Azerbaycan parlamentosu kararıyla bölgenin özerkliği kaldırıldı.
Karabağ Savaşı
1991-1993 yıllarında, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş olup bu işgal günümüzde de sürmektedir. Dağlık Karabağ bölgesi tamamen Azerbaycan toprakları içinde kalmasına rağmen Ermeni ayrılıkçılar Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki Azerbaycan'a ait bölgeyi de işgal ederek bir tampon bölge oluşturmayı başarmışlar ve Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasında bağlantı kurmuşlardır.
Ermenistan, Dağlık Karabağ bölgesini ve bu bölgenin çevresindeki altı ilçeyi (rayon) işgal etti. Dağlık Karabağ ayrılıkçı yönetimi bu arada, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etti. Ancak bu bağımsızlık ve kurulan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, Ermenistan Cumhuriyeti dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır.
Bu savaşı sona erdiren ateşkes anlaşması 1994 yılında Bişkek kentinde imzalandı.
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce