Anayasa Mahkemesi Tarihçesi

Kısaca: Türkiye'de Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasası’yla kurulmuştur. Türk siyasal sistemini inceleyenler, 1961 Anayasası’nın yasama işlemlerinin yargısal denetimi için özel bir Mahkeme olarak Anayasa Mahkemesi kurmasını, bu Anayasa’nın en radikal özelliği olarak yorumlamışlardır. Anayasa Yargısı, bazı değişikliklerle birlikte 1982 Anayasası’nca da korunmuştur. 1945 yılında çok partili yaşama geçiş ve 1950 yılında yapıla ...devamı ☟

Türkiye'de Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasası’yla kurulmuştur. Türk siyasal sistemini inceleyenler, 1961 Anayasası’nın yasama işlemlerinin yargısal denetimi için özel bir Mahkeme olarak Anayasa Mahkemesi kurmasını, bu Anayasa’nın en radikal özelliği olarak yorumlamışlardır. Anayasa Yargısı, bazı değişikliklerle birlikte 1982 Anayasası’nca da korunmuştur.

1945 yılında çok partili yaşama geçiş ve 1950 yılında yapılan demokratik seçimler ile iktidarın muhalefete geçmesiyle sorunların bitmediği anlaşılmış ve yasama meclisinin denetlenmesi gereksinimi duyulmuştur. Önce aydınlar tarafından ortaya konulan bu anlayış, daha sonra siyasal partiler tarafından da desteklenmiş ve 1961 Anayasası’yla ilk kez Anayasa Mahkemesi kurulmuştur. Amaçlanan ve umulan, Anayasa Mahkemesi’nin Anayasa’da yazılı temel hak ve özgürlükleri korumasıdır.

27 Mayıs 1960’da Türk Silahlı Kuvvetleri iktidarı ele aldıktan sonra 1961 Anayasası’nı hazırlayanlar, Yasaların Anayasa’ya uygunluğunu denetlemek konusunda bir Anayasa Mahkemesi kurmanın gerekliliğine karar vermişlerdir. Gerçi kurulacak Mahkemenin yapısı, oluşumu, işleri, örgütü, yargıçların seçimi ve anayasaya uygunluk denetiminin biçimleri konusunda kimi tartışmalar olmuşsa da, anayasa yargısının gerekliliğinde herkes birleşmiştir.

1961 Anayasası, 1924 Anayasası’nın “Ulusal Egemenlik” ilkesinden değişik bir egemenlik anlayışını kabul etmiştir. Bu anlayış, 1982 Anayasası’nca da benimsenmiştir. 1961 Anayasası’nın 4. maddesine göre “Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir”. Maddenin bu ilk fıkrası, 1924 Anayasası’nın 3. maddesinden olduğu gibi alınmıştır. Ancak, 1961 ve 1982 Anayasalarının egemenliğin nasıl kurulacağını gösteren tümceleri, 1924 Anayasası’ndan oldukça değişik bir içeriktedir: “Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlar tarafından kullanır.” Türk Anayasa tarihi yönünden ele alındığında bu kuralın temel amacının, Parlamentonun üstünlüğüne son vermek olduğu söylenebilir. Parlamentonun üstünlüğü 1924 Anayasası’nın en temel özelliği idi. İlk kez 1961 ve ondan sonra da 1982 Anayasası’nda benimsenen bu yeni ilkenin, yani egemenliğin Anayasa’nın koyduğu esaslara göre yetkili organlar tarafından kullanılmasının öngörülmesiyle birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisi, ulus adına egemenliği kullanan tek organ olmaktan çıkmıştır. 1961 ve 1982 Anayasaları, egemenliğin kullanılmasında yargıya önemli yetkiler tanımışlardır. Özellikle, Anayasa Mahkemesi, Parlamentonun çıkardığı yasaların anayasaya uygunluğunu denetlemesi nedeniyle egemenliğin kullanılmasında önemli bir paya sahiptir. Çünkü, Anayasa Mahkemesi, Parlamentonun çıkardığı yasaların Anayasa’ya aykırı olup olmadığına karar verebilmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin, siyasal kurumların, özellikle Parlamentonun yetkilerini kötüye kullanması durumunda bir denge oluşturacağı ve bunu engelleyeceği düşünülmüştür.

ARİFE AKGÖZ - 1 yıl önce
ayrıntılı şekilde

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Uyuşmazlık mahkemesi
2 yıl önce

"Uyuşmazlık Mahkemesi". Anayasa Mahkemesi. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.  ^ "Uyuşmazlık Mahkemesi tarihçesi". Uyuşmazlık...

Türkiye Büyük Millet Meclisi
2 yıl önce

egemenlik haklarını da koruyan bir toplumsal sözleşme olan anayasaya aykırı olup olmadığı Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir. Millete ait egemenlik yetkilerinin...

23 Nisan, Parti, Mustafa Kemal Atatürk, Meclis-i Mebusan, Cumhuriyet, Osmanlı Devleti, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Demokrasi, Parlemento, Meclis, 1919
Türkiye Başbakanı
2 yıl önce

süresi boyunca Çankaya Köşkü'nde ikâmet ederdi. Başbakanlık, 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumunun ardından yapılan 2018 Türkiye genel seçimleri...

Musa Kazım Onar
6 yıl önce

Cumhuriyeti'ne hizmette bulunmuşlardır. Ahmet Onar Konya senatörü, Orhan Onar Anayasa Mahkemesi Başkanı ve İhsan Onar Konya İl Başkanı olarak görev almışlardır. Musa...

27 Mayıs darbesi
2 yıl önce

Soner Yalçın - Doğan Yurdakul, a.g.e., s.99. ^ "Anayasa Mahkemesinin Tarihçesi". TC Anayasa Mahkemesi. 1 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi...

27 Mayıs Darbesi, 27 Mayıs Darbesi
Fransa-Türkiye ilişkileri
6 yıl önce

yaptırım kararı aldı. Fakat bazı Fransız senatörler bu tasarıyı Fransa Anayasa Mahkemesi'ne götürdü. Tasarı Fransa'daki ifade özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle...

Midhat Paşa
6 yıl önce

1881’de Abdülaziz’e suikast şuçlamasıyla Yıldız Sarayı’nda kurulan Yıldız mahkemesi tarafından idama mahkûm edilmiştir. Cezası Abdülhamid tarafından Taif’te...

Ahmet Şefik Mithat Paşa, Mithat Paşa, 17 Aralık, 1822, 1842, 1846, 1872, 1873, 1875, 1876, 1881
Cumhuriyet Halk Partisi
2 yıl önce

karşı çıktı. Anayasa değişikliği Şubat ayı başlarında Meclis'ten geçerken CHP, Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. 5 Haziran 2008'de Anayasa Mahkemesi CHP'nin talebini...

Cumhuriyet Halk Partisi, CGP, DP, MHP, MSP, Ecevit, Cevdet Sunay, Faruk Gürler, Fahri Korutürk, Necmeddin Erbakan, Hasan Esat Işık